Q. HORATIUS FLACCUS • OPERA ET COMMENTARII
CARM. I • CARM. II • CARM. III • CARM. IV • CARM. SAEC. • EP. • SERM. I • SERM. II • EPIST. I • EPIST. II • A. P.

trimeter iambicus acatalectus


ŨŪ́¦UŪ|Ũ¦¦Ū́¦Ũ¦¦Ū|UŪ́¦UŨ, 311 IN 13 OPERIS

1) In trimetro iambico iambi (UŪ) tribracho (UUU), spondeo (ŪŪ), dactylo (ŪUU) et anapaesto (UUŪ) mutari solent; illi pedes pares, qui acuti sunt, mutari magis videntur:

UŪ́UŪ́UŪ́
UÚU
ŪŪ́
ŪÚU
UUŪ́
UUUUÚU
ŪŪ́
ŪÚU
UUUUÚU
ŪŪ́

2) Caesura vel penthemimeris (UŪ́¦UŪ|U¦¦Ū́¦UŪ|UŪ́¦UŨ), vel heptemimeris (UŪ́¦UŪ|UŪ́¦U¦¦Ū|UŪ́¦UŨ) est.

ep. i · iambicum · ibis liburnis inter alta navium...


1   Ibis Liburnis inter alta navium,  
3   paratus omne Caesaris periculum  
5   quid nos, quibus te vita si superstite  
7   utrumne iussi persequemur otium  
9   an hunc laborem, mente laturi, decet  
11   feremus, et te vel per Alpium iuga  
13   vel occidentis usque ad ultimum sinum  
15   roges tuum labore quid iuvem meo  
17   comes minore sum futurus in metu,  
19   ut adsidens inplumibus pullis avis  
21   magis relictis, non, ut adsit, auxili  
23   libenter hoc et omne militabitur  
25   non ut iuvencis inligata pluribus  
27   pecusve Calabris ante sidus fervidum  
29   neque ut superni villa candens Tusculi  
31   satis superque me benignitas tua  
33   quod aut avarus ut Chremes terra premam,  

ep. ii · iambicum · 'beatus ille qui procul negotiis...


1   “Beatus ille, qui procul negotiis,  
3   paterna rura bobus exercet suis  
5   neque excitatur classico miles truci,  
7   forumque vitat et superba civium  
9   ergo aut adulta vitium propagine  
11   aut in reducta valle mugientium  
13   inutilisque falce ramos amputans  
15   aut pressa puris mella condit amphoris,  
17   vel cum decorum mitibus pomis caput  
19   ut gaudet insitiva decerpens pira,  
21   qua muneretur te, Priape, et te, pater  
23   libet iacere modo sub antiqua ilice,  
25   labuntur altis interim ripis aquae,  
27   fontesque lymphis obstrepunt manantibus,  
29   at cum tonantis annus hibernus Iovis  
31   aut trudit acris hinc et hinc multa cane  
33   aut amite levi rara tendit retia –  
35   pavidumque leporem et advenam laqueo gruem  
37   quis non malarum, quas amor curas habet  
39   quodsi pudica mulier in partem iuvet  
41   Sabina qualis, aut perusta solibus  
43   sacrum vetustis exstruat lignis focum  
45   claudensque textis cratibus laetum pecus  
47   et horna dulci vina promens dolio  
49   non me Lucrina iuverint conchylia,  
51   siquos Eois intonata fluctibus  
53   non Afra avis descendat in ventrem meum,  
55   iucundior quam lecta de pinguissimis  
57   aut herba lapathi prata amantis, et gravi  
59   vel agna festis caesa Terminalibus,  
61   has inter epulas ut iuvat pastas ovis  
63   videre fessos vomerem inversum boves  
65   positosque vernas, ditis examen domus,  
67   haec ubi locutus faenerator Alfius,  
69   omnem redegit Idibus pecuniam,  

ep. iii · iambicum · parentis olim siquis inpia manu...


1   Parentis olim siquis inpia manu  
3   edit cicutis alium nocentius.  
5   quid hoc veneni saevit in praecordiis?  
7   incoctus herbis me fefellit? an malas  
9   ut Argonautas praeter omnis candidum  
11   ignota tauris inligaturum iuga  
13   hoc delibutis ulta donis paelicem  
15   nec tantus umquam siderum insedit vapor  
17   nec munus umeris efficacis Herculis  
19   at siquid umquam tale concupiveris,  
21   manum puella savio opponat tuo,  

ep. iv · iambicum · lupis et agnis quanta sortito obtigit...


1   Lupis et agnis quanta sortito obtigit,  
3   Hibericis peruste funibus latus,  
5   licet superbus ambules pecunia,  
7   videsne, Sacram metiente te Viam  
9   ut ora vertat huc et huc euntium  
11   “sectus flagellis hic triumviralibus,  
13   arat Falerni mille fundi iugera,  
15   sedilibusque magnus in primis eques  
17   quid attinet tot ora navium gravi  
19   contra latrones atque servilem manum –  

ep. v · iambicum · 'at o deorum quidquid in caelo regit...


1   “At, o deorum quidquid in caelo regit  
3   quid iste fert tumultus, et quid omnium  
5   per liberos te, si vocata partubus  
7   per hoc inane purpurae decus precor,  
9   quid ut noverca me intueris aut uti  
11   ut haec trementi questus ore constitit  
13   inpube corpus, quale posset inpia  
15   Canidia brevibus inplicata viperis  
17   iubet sepulcris caprificos erutas,  
19   et uncta turpis ova ranae sanguine,  
21   herbasque, quas Iolcos atque Hiberia  
23   et ossa ab ore rapta ieiunae canis –  
25   at expedita Sagana, per totam domum  
27   horret capillis ut marinus asperis  
29   abacta nulla Veia conscientia  
31   exhauriebat, ingemens laboribus,  
33   longo die bis terque mutatae dapis  
35   cum promineret ore, quantum exstant aqua  
37   exsecta uti medulla et aridum iecur  
39   interminato cum semel fixae cibo  
41   non defuisse masculae libidinis  
43   et otiosa credidit Neapolis,  
45   quae sidera excantata voce Thessala  
47   hic inresectum saeva dente livido  
49   quid dixit aut quid tacuit? “o rebus meis  
51   Nox et Diana, quae silentium regis,  
53   nunc, nunc adeste, nunc in hostilis domos  
55   formidulosis dum latent silvis ferae  
57   senem, quod omnes rideant, adulterum  
59   nardo perunctum, quale non perfectius  
61   quid accidit? cur dira barbarae minus  
63   quibus superbam fugit ulta paelicem,  
65   cum palla, tabo munus inbutum, novam  
67   atqui nec herba, nec latens in asperis  
69   indormit unctis omnium cubilibus  
71   ah! ah! solutus ambulat veneficae  
73   non usitatis, Vare, potionibus  
75   ad me recurres, nec vocata mens tua  
77   maius parabo, maius infundam tibi  
79   priusque caelum sidet inferius mari  
81   quam non amore sic meo flagres uti  
83   sub haec puer iam non, ut ante, mollibus  
85   sed dubius unde rumperet silentium,  
87   “venena magnum fas nefasque non valent  
89   diris agam vos – dira detestatio  
91   quin, ubi perire iussus exspiravero,  
93   petamque voltus umbra curvis unguibus,  
95   et inquietis adsidens praecordiis  
97   vos turba vicatim hinc et hinc saxis petens  
99   post insepulta membra different lupi  
101   neque hoc parentes, heu mihi superstites,  

ep. vi · iambicum · quid inmerentis hospites vexas canis...


1   Quid inmerentis hospites vexas canis,  
3   quin huc inanis, si potes, vertis minas  
5   nam qualis aut Molossus aut fulvos Lacon –  
7   agam per altas aure sublata nivis,  
9   tu, cum timenda voce complesti nemus,  
11   cave, cave! namque in malos asperrimus,  
13   qualis Lycambae spretus infido gener,  
15   an si quis atro dente me petiverit,  

ep. vii · iambicum · quo, quo scelesti ruitis? aut cur dexteris...


1   Quo, quo, scelesti, ruitis? aut cur dexteris  
3   parumne campis atque Neptuno super  
5   non ut superbas invidae Karthaginis  
7   intactus aut Britannus ut descenderet  
9   sed ut, secundum vota Parthorum, sua  
11   neque hic lupis mos, nec fuit leonibus  
13   furorne caecus an rapit vis acrior  
15   tacent et albus ora pallor inficit,  
17   sic est – acerba fata Romanos agunt,  
19   ut inmerentis fluxit in terram Remi  

ep. viii · iambicum · rogare longo putidam te saeculo...


1   Rogare longo putidam te saeculo,  
3   cum sit tibi dens ater, et rugis vetus  
5   hietque turpis inter aridas natis  
7   sed incitat me pectus et mammae putres,  
9   venterque mollis et femur tumentibus  
11   esto beata! funus atque imagines  
13   nec sit marita, quae rotundioribus  
15   quid quod libelli Stoici inter Sericos  
17   inlitterati num minus nervi rigent,  
19   quod ut superbo provoces ab inguine,  

ep. ix · iambicum · quando repostum caecubum ad festas dapes...


1   Quando repostum Caecubum ad festas dapes,  
3   tecum sub alta – sic Iovi gratum! – domo,  
5   sonante mixtum tibiis carmen lyra,  
7   ut nuper, actus cum freto Neptunius  
9   minatus urbi vincla, quae detraxerat  
11   romanus, eheu – posteri negabitis! –  
13   fert vallum et arma miles et spadonibus  
15   interque signa turpe militaria  
17   at huc frementis verterunt bis mille equos  
19   hostiliumque navium portu latent  
21   io Triumphe! tu moraris aureos  
23   io Triumphe! Nec Iugurthino parem  
25   neque Africanum, cui super Carthaginem  
27   terra marique victus hostis Punico  
29   aut ille centum nobilem Cretam urbibus  
31   exercitatas aut petit Syrtis Noto,  
33   capaciores adfer huc, puer, scyphos  
35   vel quod fluentem nauseam coerceat  
37   curam metumque Caesaris rerum iuvat  

ep. x · iambicum · mala soluta navis exit alite...


1   Mala soluta navis exit alite  
3   ut horridis utrumque verberes latus,  
5   niger rudentis Eurus inverso mari  
7   insurgat Aquilo, quantus altis montibus  
9   nec sidus atra nocte amicum adpareat,  
11   quietiore nec feratur aequore  
13   cum Pallas usto vertit iram ab Ilio  
15   o quantus instat navitis sudor tuis,  
17   et illa non virilis heiulatio  
19   Ionius udo cum remugiens sinus  
21   opima quodsi praeda curvo litore  
23   libidinosus immolabitur caper  

ep. xi · elegiambicum · petti, nihil me sicut antea iuvat...


1   Petti, nihil me sicut antea iuvat  
3   amore, qui me praeter omnis expetit  
5   hic tertius December, ex quo destiti  
7   heu me, per urbem – nam pudet tanti mali –  
9   in quis amantem languor et silentium  
11   “contrane lucrum nil valere candidum  
13   simul calentis inverecundus deus  
15   “quodsi meis inaestuet praecordiis  
17   fomenta volnus nil malum levantia,  
19   ubi haec severus te palam laudaveram,  
21   ad non amicos heu mihi postis et heu  
23   nunc gloriantis quamlibet mulierculam  
25   unde expedire non amicorum queant  
27   sed alius ardor aut puellae candidae  

ep. xvi · pythiambicum secundum · altera iam teritur bellis civilibus aetas...


2    suis et ipsa Roma viribus ruit.  
4    minacis, aut Etrusca Porsenae manus,  
6    novisque rebus infidelis Allobrox,  
8    parentibusque abominatus Hannibal –  
10    ferisque rursus occupabitur solum.  
12    eques sonante verberabit ungula,  
14    nefas videre! – dissipabit insolens.  
16    malis carere quaeritis laboribus?  
18    velut profugit exsecrata civitas,  
20    apris reliquit et rapacibus lupis,  
22    Notus vocabit aut protervos Africus.  
24    ratem occupare quid moramur alite?  
26    vadis levata, ne redire sit nefas!”  
28    Padus Matina laverit cacumina,  
30    novaque monstra iunxerit libidine  
32    adulteretur et columba miluo,  
34    ametque salsa levis hircus aequora.  
36    eamus omnis exsecrata civitas,  
38    inominata perpremat cubilia.  
40    Etrusca praeter et volate litora.  
42    petamus, arva divites et insulas,  
44    et inputata floret usque vinea,  
46    suamque pulla ficus ornat arborem,  
48    levis crepante lympha desilit pede,  
50    refertque tenta grex amicus ubera,  
52    nec intumescit alta viperis humus.  
54    aquosus Eurus arva radat imbribus,  
56    utrumque rege temperante caelitum,  
58    gregem aestuosa torret inpotentia,  
60    neque inpudica Colchis intulit pedem,  
62    laboriosa nec cohors Ulixei.  
64    ut inquinavit aere tempus aureum –  
66    piis secunda, vate me, datur fuga.  

ep. xvii · versus trimetri iambici · iam iam efficaci do manus scientiae...


1   “Iam, iam efficaci do manus scientiae,  
2   supplex et oro regna per Proserpinae,  
3   per et Dianae non movenda numina,  
4   per atque libros carminum valentium  
5   refixa caelo devocare sidera –  
6   Canidia, parce vocibus tandem sacris,  
7   citumque retro solve, solve turbinem!  
8   movit nepotem Telephus Nereium,  
9   in quem superbus ordinarat agmina  
10   Mysorum et in quem tela acuta torserat.  
11   unxere matres Iliae additum feris  
12   alitibus atque canibus homicidam Hectorem,  
13   postquam relictis moenibus rex procidit  
14   heu pervicacis ad pedes Achillei.  
15   saetosa duris exuere pellibus  
16   laboriosi remiges Ulixei  
17   volente Circa membra – tunc mens et sonus  
18   relapsus atque notus in voltus honor.  
19   dedi satis superque poenarum tibi,  
20   amata nautis multum et institoribus, –  
21   fugit iuventas et verecundus color  
22   reliquit ossa pelle amicta lurida,  
23   tuis capillus albus est odoribus!  
24   nullum a labore me reclinat otium,  
25   urget diem nox et dies noctem – neque est  
26   levare tenta spiritu praecordia.  
27   ergo negatum vincor ut credam miser,  
28   Sabella pectus increpare carmina,  
29   caputque Marsa dissilire nenia.  
30   quid amplius vis? o mare et terra, ardeo,  
31   quantum neque atro delibutus Hercules  
32   Nessi cruore, nec Sicana fervida  
33   virens in Aetna flamma! tu, donec cinis  
34   iniuriosis aridus ventis ferar,  
35   cales venenis officina Colchicis?  
36   quae finis aut quod me manet stipendium?  
37   effare – iussas cum fide poenas luam,  
38   paratus expiare, seu poposceris  
39   centum iuvencos, sive mendaci lyra  
40   voles sonare: ‘tu pudica, tu proba,  
41   perambulabis astra sidus aureum.’  
42   infamis Helenae Castor offensus vice  
43   fraterque magni Castoris, victi prece,  
44   adempta vati reddidere lumina.  
45   et tu – potes nam – solve me dementia,  
46   o nec paternis obsoleta sordibus,  
47   neque in sepulcris pauperum prudens anus  
48   novendialis dissipare pulveres!  
49   tibi hospitale pectus et purae manus,  
50   tuusque venter Pactumeius, et tuo  
51   cruore rubros obstetrix pannos lavit,  
52   utcumque fortis exsilis puerpera.”  
53   “quid obseratis auribus fundis preces?  
54   non saxa nudis surdiora navitis  
55   Neptunus alto tundit hibernus salo.  
56   inultus ut tu riseris Cotytia  
57   volgata, sacrum liberi Cupidinis,  
58   et Esquilini pontifex venefici  
59   inpune ut urbem nomine inpleris meo?  
60   quid proderat ditasse Paelignas anus  
61   velociusve miscuisse toxicum?  
62   sed tardiora fata te votis manent –  
63   ingrata misero vita ducenda est in hoc,  
64   novis ut usque suppetas laboribus.  
65   optat quietem Pelopis infidi pater,  
66   egens benignae Tantalus semper dapis,  
67   optat Prometheus obligatus aliti,  
68   optat supremo conlocare Sisyphus  
69   in monte saxum – sed vetant leges Iovis.  
70   voles modo altis desilire turribus,  
71   modo ense pectus Norico recludere,  
72   frustraque vincla gutturi nectes tuo  
73   fastidiosa tristis aegrimonia.  
74   vectabor umeris tunc ego inimicis eques,  
75   meaeque terra cedet insolentiae.  
76   an quae movere cereas imagines,  
77   ut ipse nosti curiosus, et polo  
78   deripere Lunam vocibus possim meis,  
79   possim crematos excitare mortuos,  
80   desiderique temperare pocula –  
81   plorem artis in te nil agentis exitus?”  

Ad graece scripta legenda typus graecus extrahe


GAI M. SEVER • MMDCCLX • MMDCCLXVII