Q. HORATIUS FLACCUS • OPERA ET COMMENTARII
CARM. ICARM. IICARM. IIICARM. IVCARM. SAEC.EP.SERM. ISERM. IIEPIST. IEPIST. IIA. P.

varia lectio et testimonia


opus et commentarii • varialectio et testimonia • prosodia et metra
1      ibam forte via sacra, sicut meus est mos,
ibam forte via sacra, sicut meus est mos,
ibam forte via sacra, sicut meus est mos,
ibam forte via sacra, sicut meus est mos,
 
ibam ut
via
sacra via
omnes
 
2      nescio quid meditans nugarum, totus in illis:
 
et totusmedicans
 
3      accurrit quidam notus mihi nomine tantum
accurrit quidam notus mihi nomine tantum
 
adcurritoccurrit
sic
 
4      arreptaque manu ‘quid agis, dulcissime rerum?’
 
arrepteque
 
5      ‘suaviter, ut nunc est,’ inquam ‘et cupio omnia quae vis.’
 
inqua
 
6      cum adsectaretur, ‘numquid vis?’ occupo. at ille
cum adsectaretur, ‘numquid vis?’ occupo. at ille
cum adsectaretur, ‘numquid vis?’ occupo. at ille
cum adsectaretur, ‘numquid vis?’ occupo. at ille
 
adsecteturassectareturassentaretur
num quid
occupo
occupaoccupio
 
7      ‘noris nos’ inquit; ‘docti sumus.’ hic ego ‘pluris
 
at ille
 
8      hoc’ inquam ‘mihi eris.’ misere discedere quaerens
hoc’ inquam ‘mihi eris.’ misere discedere quaerens
hoc’ inquam ‘mihi eris.’ misere discedere quaerens
 
hunc
haud mihi
discerequerens
 
9      ire modo ocius, interdum consistere, in aurem
 
hociusotius
 
10      dicere nescio quid puero, cum sudor ad imos
 
sodor
 
11      manaret talos. ‘o te, bolane, cerebri
manaret talos. ‘o te, bolane, cerebri
 
manabatmaner&
balanebolantevolanum
 
12      felicem’ aiebam tacitus, cum quidlibet ille
felicem’ aiebam tacitus, cum quidlibet ille
felicem’ aiebam tacitus, cum quidlibet ille
 
faelicem
agebam
quid lib&quilibet
 
13      garriret, vicos, urbem laudaret. ut illi
 
ficosficus
 
14      nil respondebam, ‘misere cupis’ inquit ‘abire:  
15      iamdudum video; sed nil agis: usque tenebo;
iamdudum video; sed nil agis: usque tenebo;
 
iam du dumiam dudumiam video dudumnam dudumnamdudumc
s&
 
16      persequar hinc quo nunc iter est tibi.’ ‘nil opus est te
persequar hinc quo nunc iter est tibi.’ ‘nil opus est te
 
prosequar
est iter
 
17      circumagi: quendam volo visere non tibi notum;
 
quemdam
 
18      trans tiberim longe cubat is prope caesaris hortos.’
trans tiberim longe cubat is prope caesaris hortos.’
trans tiberim longe cubat is prope caesaris hortos.’
trans tiberim longe cubat is prope caesaris hortos.’
 
trans tiberim
transtibremtranstyberim
his
cesaris
ortos
 
19      nil habeo quod agam et non sum piger: usque sequar te.’
‘nil habeo quod agam et non sum piger: usque sequar te.’
‘nil habeo quod agam et non sum piger: usque sequar te.’
 
nihil
quid
sequartesequaste
 
20      demitto auriculas, ut iniquae mentis asellus,
demitto auriculas, ut iniquae mentis asellus,
 
iniquae
asellis
 
21      cum gravius dorso subiit onus. incipit ille:
cum gravius dorso subiit onus. incipit ille:
 
subiid
honus
 
22      ‘si bene me novi, non viscum pluris amicum,
‘si bene me novi, non viscum pluris amicum,
‘si bene me novi, non viscum pluris amicum,
 
te
norisnovit
fuscum
 
23      non varium facies; nam quis me scribere pluris
non varium facies; nam quis me scribere pluris
non varium facies; nam quis me scribere pluris
 
varum
me
plures
 
24      aut citius possit versus? quis membra movere
 
cicius
 
25      mollius? invideat quod et hermogenes, ego canto.’  
26      interpellandi locus hic erat ‘est tibi mater,
 
inter bellandi
 
27      cognati, quis te salvo est opus?’ ‘haud mihi quisquam.
cognati, quis te salvo est opus?’ ‘haud mihi quisquam.
 
quibus est salvo tequibus est te salvoquis salvo estquis te salvo opus est
authaut
 
28      omnis conposui.’ ‘felices. nunc ego resto.
omnis conposui.’ ‘felices. nunc ego resto.
 
omnes
composui
 
29      confice; namque instat fatum mihi triste, sabella
confice; namque instat fatum mihi triste, sabella
confice; namque instat fatum mihi triste, sabella
confice; namque instat fatum mihi triste, sabella
 
confece
factum
triste sabellae,
sabilla
 
30      quod puero cecinit divina mota anus urna:
quod puero cecinit divina mota anus urna:
quod puero cecinit divina mota anus urna:
quod puero cecinit divina mota anus urna:
quod puero cecinit divina mota anus urna:
quod puero cecinit divina mota anus urna:
 
puro
cecinit puero
cecini
cecinit mota divinamota cecinit divina
motum
aura
 
31      hunc neque dira venena nec hosticus auferet ensis
hunc neque dira venena nec hosticus auferet ensis
 
dura
neque hosticus
 
32      nec laterum dolor aut tussis nec tarda podagra:  
33      garrulus hunc quando consumet cumque: loquaces,  
34      si sapiat, vitet, simul atque adoleverit aetas.’
si sapiat, vitet, simul atque adoleverit aetas.’
 
nitetvitatvites
atque
 
35      ventum erat ad vestae, quarta iam parte diei
 
vestum
 
36      praeterita, et casu tum respondere vadato
praeterita, et casu tum respondere vadato
praeterita, et casu tum respondere vadato
 
ptreterita
dumtunc
vadatusvedato
 
37      debebat, quod ni fecisset, perdere litem.
debebat, quod ni fecisset, perdere litem.
debebat, quod ni fecisset, perdere litem.
 
debeat
quid
vi
 
38      ‘si me amas,’ inquit ‘paulum hic ades.’ ‘inteream, si
‘si me amas,’ inquit ‘paulum hic ades.’ ‘inteream, si
‘si me amas,’ inquit ‘paulum hic ades.’ ‘inteream, si
‘si me amas,’ inquit ‘paulum hic ades.’ ‘inteream, si
 
inquid
huc
incades
interea
 
39      aut valeo stare aut novi civilia iura;
 
ahaud valeo stare haudhaud valeo stare haud
 
40      et propero quo scis. dubius sum, quid faciam, inquit,
et propero quo scis. dubius sum, quid faciam, inquit,
 
quit
inquid
 
41      ‘tene relinquam an rem.’ ‘me, sodes.’ ‘non faciam’ ille,
 
aut
 
42      et praecedere coepit; ego, ut contendere durum
et praecedere coepit; ego, ut contendere durum
et praecedere coepit; ego, ut contendere durum
et praecedere coepit; ego, ut contendere durum
 
precedere
cepit
ergo
durum est
 
43      cum victore, sequor. ‘maecenas quomodo tecum?’
cum victore, sequor. ‘maecenas quomodo tecum?’
cum victore, sequor. ‘maecenas quomodo tecum?’
cum victore, sequor. ‘maecenas quomodo tecum?’
 
sequar
mecaenas
mecenas
tecum est
 
44      hinc repetit. paucorum hominum et mentis bene sanae.
 
sanesine
 
45      nemo dexterius fortuna est usus. haberes
nemo dexterius fortuna est usus. haberes
 
deterius
te
 
46      magnum adiutorem, posset qui ferre secundas,
magnum adiutorem, posset qui ferre secundas,
 
possespossis
fere
 
47      hunc hominem velles si tradere: dispeream, ni
hunc hominem velles si tradere: dispeream, ni
hunc hominem velles si tradere: dispeream, ni
hunc hominem velles si tradere: dispeream, ni
hunc hominem velles si tradere: dispeream, ni
 
huic homini
hominum
ferres
si velles
tardere
 
48      summosses omnis.’ ‘non isto vivimus illic,
summosses omnis.’ ‘non isto vivimus illic,
summosses omnis.’ ‘non isto vivimus illic,
 
submosses
omnes
vivitur
 
49      quo tu rere, modo; domus hac nec purior ulla est
quo tu rere, modo; domus hac nec purior ulla est
quo tu rere, modo; domus hac nec purior ulla est
quo tu rere, modo; domus hac nec purior ulla est
 
ne
pulchrior
illa
est
 
50      nec magis his aliena malis; nil mi officit, inquam,
nec magis his aliena malis; nil mi officit, inquam,
nec magis his aliena malis; nil mi officit, inquam,
nec magis his aliena malis; nil mi officit, inquam,
 
ne magisnichil magisnihil magisnil magis
mihi
mi
umquam
 
51      ditior hic aut est quia doctior; est locus uni
ditior hic aut est quia doctior; est locus uni
ditior hic aut est quia doctior; est locus uni
 
dicior
aut hic
haud
 
52      cuique suus.’ ‘magnum narras, vix credibile.’ ‘atqui
cuique suus.’ ‘magnum narras, vix credibile.’ ‘atqui
cuique suus.’ ‘magnum narras, vix credibile.’ ‘atqui
 
suis
atque
atqui
 
53      sic habet.’ ‘accendis quare cupiam magis illi
sic habet.’ ‘accendis quare cupiam magis illi
 
hab&
ascendis
 
54      proximus esse.’ ‘velis tantummodo: quae tua virtus,
proximus esse.’ ‘velis tantummodo: quae tua virtus,
 
proxumus
que
 
55      expugnabis: et est qui vinci possit eoque
expugnabis: et est qui vinci possit eoque
expugnabis: et est qui vinci possit eoque
 
expugnabilisexpugnabit
poscetposset
eo quod
 
56      difficilis aditus primos habet.’ ‘haud mihi dero:
difficilis aditus primos habet.’ ‘haud mihi dero:
difficilis aditus primos habet.’ ‘haud mihi dero:
difficilis aditus primos habet.’ ‘haud mihi dero:
 
difficelesdifficilesdifficili
primos aditus
haut
deero
 
57      muneribus servos corrumpam; non, hodie si
 
servos
 
58      exclusus fuero, desistam; tempora quaeram,
exclusus fuero, desistam; tempora quaeram,
 
temporetemuora
queram
 
59      occurram in triviis, deducam. nil sine magno
 
nihil
 
60      vita labore dedit mortalibus.’ haec dum agit, ecce
vita labore dedit mortalibus.’ haec dum agit, ecce
vita labore dedit mortalibus.’ haec dum agit, ecce
 
labore vita
hec
ait
 
61      fuscus aristius occurrit, mihi carus et illum
 
aristeiusaristhius
 
62      qui pulchre nosset. consistimus. ‘unde venis et
qui pulchre nosset. consistimus. ‘unde venis et
 
pulcre
venisset
 
63      quo tendis?’ rogat et respondet. vellere coepi
quo tendis?’ rogat et respondet. vellere coepi
quo tendis?’ rogat et respondet. vellere coepi
 
tendit
respondit
coepit
 
64      et pressare manu lentissima bracchia, nutans,
et pressare manu lentissima bracchia, nutans,
et pressare manu lentissima bracchia, nutans,
et pressare manu lentissima bracchia, nutans,
 
pensarepraensareprensare
matu
brachia
mutansnictans
 
65      distorquens oculos, ut me eriperet. male salsus
 
falsumfalsus
 
66      ridens dissimulare; meum iecur urere bilis.
ridens dissimulare; meum iecur urere bilis.
 
ridem
bellis
 
67      ‘certe nescio quid secreto velle loqui te  
68      aiebas mecum.’ ‘memini bene, sed meliore
aiebas mecum.’ ‘memini bene, sed meliore
 
set
meliori
 
69      tempore dicam; hodie tricensima sabbata: vin tu
tempore dicam; hodie tricensima sabbata: vin tu
 
tricesimatricessimatrigesima
vintuvis tu
 
70      curtis iudaeis oppedere?’ ‘nulla mihi’ inquam
curtis iudaeis oppedere?’ ‘nulla mihi’ inquam
curtis iudaeis oppedere?’ ‘nulla mihi’ inquam
curtis iudaeis oppedere?’ ‘nulla mihi’ inquam
 
iudeis
obponereoppendereopperiereopponere
mi
inquaumquamunquam
 
71      relligio est.’ ‘at mi: sum paulo infirmior, unus
‘relligio est.’ ‘at mi: sum paulo infirmior, unus
‘relligio est.’ ‘at mi: sum paulo infirmior, unus
 
religioriligio
aut
michimihi
 
72      multorum. ignosces; alias loquar.’ huncine solem
multorum. ignosces; alias loquar.’ huncine solem
 
ignoscis
hunccinehuncive
 
73      tam nigrum surrexe mihi! fugit inprobus ac me
tam nigrum surrexe mihi! fugit inprobus ac me
tam nigrum surrexe mihi! fugit inprobus ac me
tam nigrum surrexe mihi! fugit inprobus ac me
 
surrexes
fingit
improbus
ame
 
74      sub cultro linquit. casu venit obvius illi  
75      adversarius et ‘quo tu, turpissime?’ magna
 
tu
 
76      inclamat voce, et ‘licet antestari?’ ego vero
 
exclamat
 
77      oppono auriculam. rapit in ius; clamor utrimque,
oppono auriculam. rapit in ius; clamor utrimque,
 
apponoobponooppone
utrumque
 
78      undique concursus. sic me servavit apollo.
undique concursus. sic me servavit apollo.
 
umdiquevundique
servabit
 

TESTIMONIA


Ln. 1—2. ‘ibam — nugarum’ schol. Veroneus. Verg. ecl. 6, 1 (sed non legit Arn. Herrmannus)

Ln. 1. ‘ibam forte’ Victorinus IIII 1, 28

Ln. 2. cf ecb. capt. 4: ‘nectebar neniis, nugis quia totus in illis’

Ln. 4. ‘quid — rerum?’ ecb. capt. 1143

Ln. 10—11. ‘sudor — talos’ schol. Iuven. X 178

Ln. 13. ‘verbem et ficos laudabat’ Charisii cod. N 1 16 p. 96 K.

Ln. 14. ‘misere — abire’ ecb. capt. 135

Ln. 18. ‘trans — cubat’ Acr. ad epist II 2, 68

Ln. 34. cf origo et exordium gentis Francorum n. 136; ‘et matura suis aetas adoleverit annis’

Ln. 47—49. ‘hunc — modo’ Prisc. X 8, 16

Ln. 47—48. ‘hunc — omnes’ Prisc. VIIII 8, 41

Ln. 54—55. ‘modo velis, quae tua virtus, expugnabis’ Diomed. 1 p. 386 K.

Ln. 59—60. ‘nil (nihil Hieronymus) — mortalibus’ Hieronym. epist. 58 vita s. Theodulphi abbatis [actt. ss. Mai I] cap. 1, 7 p. 97

Ln. 69—71. ‘vin — est’ Prisc. X 4, 23

Ln. 76. ‘licet antestari’ Eutychis ars II 15 p. 484 K.

Ln. 78. ‘sic — Apollo’ schol. Iuvenal. I 128

Ad graece scripta legenda typus graecus extrahe


GAI M. SEVER • MMDCCLX • MMDCCLXVII