Q. HORATIUS FLACCUS • OPERA ET COMMENTARII
CARM. ICARM. IICARM. IIICARM. IVCARM. SAEC.EP.SERM. ISERM. IIEPIST. IEPIST. IIA. P.

varia lectio et testimonia


opus et commentarii • varialectio et testimonia • prosodia et metra
1      humano capiti cervicem pictor equinam
humano capiti cervicem pictor equinam
 
pectori
pectore qinam
 
2      iungere si velit et varias inducere plumas
 
formaspartespennas
 
3      undique conlatis membris, ut turpiter atrum
undique conlatis membris, ut turpiter atrum
undique conlatis membris, ut turpiter atrum
undique conlatis membris, ut turpiter atrum
undique conlatis membris, ut turpiter atrum
 
collatiscollectis
menbris
aut
hirtum
atrum ¦¦ desinat in piscem – atram ¦¦ desinat in pristin
 
4      desinat in piscem mulier formosa superne,
desinat in piscem mulier formosa superne,
 
pristin
supernae
 
5      spectatum admissi risum teneatis, amici?
 
ammissimissi
 
6      credite, pisones, isti tabulae fore librum
 
pisonispissonespissonis
 
7      persimilem, cuius, velut aegri somnia, vanae
persimilem, cuius, velut aegri somnia, vanae
persimilem, cuius, velut aegri somnia, vanae
persimilem, cuius, velut aegri somnia, vanae
 
cui
velud
aegrisegriegris
sonnia
 
8      fingentur species, ut nec pes nec caput uni
fingentur species, ut nec pes nec caput uni
 
fingenterfingunturfringenturfunguntur
speties
 
9      reddatur formae. pictoribus atque poetis
 
forme
 
10      quidlibet audendi semper fuit aequa potestas.’
quidlibet audendi semper fuit aequa potestas.’
 
quaelibetquodlibet
audiendi
 
11      scimus, et hanc veniam petimusque damusque vicissim;  
12      sed non ut placidis coeant inmitia, non ut
 
immitia
 
13      serpentes avibus geminentur, tigribus agni.
serpentes avibus geminentur, tigribus agni.
 
tygribus
acni
 
14      inceptis gravibus plerumque et magna professis  
15      purpureus, late qui splendeat, unus et alter
 
purpereus
 
16      adsuitur pannus, cum lucus et ara dianae
adsuitur pannus, cum lucus et ara dianae
 
assuitur
diane
 
17      et properantis aquae per amoenos ambitus agros
 
aut
 
18      aut flumen rhenum aut pluvius describitur arcus;
aut flumen rhenum aut pluvius describitur arcus;
 
renirenumrhenirhenus
fluvius
 
19      sed nunc non erat his locus. et fortasse cupressum
 
nec
 
20      scis simulare: quid hoc, si fractis enatat exspes
scis simulare: quid hoc, si fractis enatat exspes
scis simulare: quid hoc, si fractis enatat exspes
scis simulare: quid hoc, si fractis enatat exspes
 
similare
quod
si fractis enatat exspes ¦¦ navibus, aere dato qui – si, ut fractis innatet exspes ¦¦ navibus, aere dato quis
expersexpes
 
21      navibus, aere dato qui pingitur? amphora coepit
navibus, aere dato qui pingitur? amphora coepit
navibus, aere dato qui pingitur? amphora coepit
 
pinguitur
anfora
cepit
 
22      institui: currente rota cur urceus exit?  
23      denique sit quodvis, simplex dumtaxat et unum.
denique sit quodvis, simplex dumtaxat et unum.
denique sit quodvis, simplex dumtaxat et unum.
 
sit
quid visquidvisquod vis
dum taxatduntaxat
 
24      maxima pars vatum, pater et iuvenes patre digni,  
25      decipimur specie recti: brevis esse laboro,
decipimur specie recti: brevis esse laboro,
 
spetie
recti specie
 
26      obscurus fio; sectantem levia nervi
 
lenia
 
27      deficiunt animique; professus grandia turget;  
28      serpit humi tutus nimium timidusque procellae:
serpit humi tutus nimium timidusque procellae:
 
cautus
timusque
 
29      qui variare cupit rem prodigialiter unam,
 
una
 
30      delphinum silvis adpingit, fluctibus aprum:
delphinum silvis adpingit, fluctibus aprum:
 
delfianumdelfinum
appinguitappingit
 
31      in vitium ducit culpae fuga, si caret arte.
in vitium ducit culpae fuga, si caret arte.
 
vitum
culpae ducit
 
32      aemilium circa ludum faber imus et unguis
aemilium circa ludum faber imus et unguis
aemilium circa ludum faber imus et unguis
aemilium circa ludum faber imus et unguis
aemilium circa ludum faber imus et unguis
 
aemelium
fabrum
fabri manus
inritusunus
ungues
 
33      exprimet et mollis imitabitur aere capillos,
exprimet et mollis imitabitur aere capillos,
 
molles
arte
 
34      infelix operis summa, quia ponere totum
infelix operis summa, quia ponere totum
 
operis, summa
suma
 
35      nesciet: hunc ego me, si quid componere curem,
nesciet: hunc ego me, si quid componere curem,
nesciet: hunc ego me, si quid componere curem,
nesciet: hunc ego me, si quid componere curem,
 
nesc&nesciatnescit
egomet
conponere
curae
 
36      non magis esse velim quam naso vivere pravo,
 
pravo vivere naso
 
37      spectandum nigris oculis nigroque capillo.
 
data corrupta
 
38      sumite materiam vestris, qui scribitis, aequam  
39      viribus et versate diu, quid ferre recusent,  
40      quid valeant umeri. cui lecta potenter erit res,  
41      nec facundia deseret hunc nec lucidus ordo.  
42      ordinis haec virtus erit et venus, aut ego fallor,  
43      ut iam nunc dicat iam nunc debentia dici,  
44      pleraque differat et praesens in tempus omittat.
pleraque differat et praesens in tempus omittat.
pleraque differat et praesens in tempus omittat.
 
reliqua
presens
tempore
 
45      [46] in verbis etiam tenuis cautusque serendis  
46      [45] hoc amet, hoc spernat promissi carminis auctor.
 
sperat
 
47      dixeris egregie, notum si callida verbum
dixeris egregie, notum si callida verbum
 
dixerit
egreie
 
48      reddiderit iunctura novum. si forte necesse est
reddiderit iunctura novum. si forte necesse est
reddiderit iunctura novum. si forte necesse est
 
novom
necessest
est
 
49      indiciis monstrare recentibus abdita rerum et
indiciis monstrare recentibus abdita rerum et
indiciis monstrare recentibus abdita rerum et
 
luditiis
formaformare
et
 
50      fingere cinctutis non exaudita cethegis,
fingere cinctutis non exaudita cethegis,
 
cintutis
nos
 
51      continget dabiturque licentia sumpta pudenter,
 
prudenter
 
52      et nova fictaque nuper habebunt verba fidem, si
 
factaque
 
53      graeco fonte cadent parce detorta. quid autem
graeco fonte cadent parce detorta. quid autem
graeco fonte cadent parce detorta. quid autem
graeco fonte cadent parce detorta. quid autem
 
greco
cadantcadunt
arte
autem?
 
54      caecilio plautoque dabit romanus ademptum
caecilio plautoque dabit romanus ademptum
caecilio plautoque dabit romanus ademptum
 
cecilio
dabatdedit
adeptum
 
55      vergilio varioque? ego cur, adquirere pauca
vergilio varioque? ego cur, adquirere pauca
vergilio varioque? ego cur, adquirere pauca
 
vigiliovirgilio
varoque
ac quirereacquirere
 
56      si possum, invideor, cum lingua catonis et enni
si possum, invideor, cum lingua catonis et enni
 
possim
enniihennij
 
57      sermonem patrium ditaverit et nova rerum  
58      nomina protulerit? licuit semperque licebit
 
pretulerit
 
59      signatum praesente nota producere nomen.
signatum praesente nota producere nomen.
signatum praesente nota producere nomen.
 
presente
procudere
nummun
 
60      ut silvae foliis pronos mutantur in annos,
ut silvae foliis pronos mutantur in annos,
ut silvae foliis pronos mutantur in annos,
ut silvae foliis pronos mutantur in annos,
ut silvae foliis pronos mutantur in annos,
 
folia in silvisfoliis silvesilvae floressilve folissilvis folia
e foliis, pronos nutant ubi
per nosprivos
nova progignunturprogenerantursi commutantur
imitanturmotanturnudanturviduantur
 
61      prima cadunt: ita verborum vetus interit aetas,
prima cadunt: ita verborum vetus interit aetas,
 
pomapriscaprivaprona
usus
 
62      et iuvenum ritu florent modo nata vigentque.
 
virentque
 
63      debemur morti nos nostraque: sive receptus
debemur morti nos nostraque: sive receptus
 
debemusdebentur
mutatur formam
 
64      terra neptunus classes aquilonibus arcet,  
65      regis opus, sterilisve diu palus aptaque remis
regis opus, sterilisve diu palus aptaque remis
regis opus, sterilisve diu palus aptaque remis
regis opus, sterilisve diu palus aptaque remis
 
regium
sterelisvesterilisque
palus diupalus prius
actaqueagitataqueaptataquedudum actaqueolimpulsataque
 
66      vicinas urbes alit et grave sentit aratrum,  
67      seu cursum mutavit iniquum frugibus amnis
seu cursum mutavit iniquum frugibus amnis
seu cursum mutavit iniquum frugibus amnis
 
motavit
iniquminiquom
annisarnus
 
68      doctus iter melius: mortalia facta peribunt,
doctus iter melius: mortalia facta peribunt,
 
inter
cuncta
 
69      nedum sermonum stet honos et gratia vivax.
 
gracia
 
70      multa renascentur quae iam cecidere cadentque
 
que
 
71      quae nunc sunt in honore vocabula, si volet usus,
quae nunc sunt in honore vocabula, si volet usus,
quae nunc sunt in honore vocabula, si volet usus,
 
sunt nunc
vocula
sic
 
72      quem penes arbitrium est et ius et norma loquendi.
quem penes arbitrium est et ius et norma loquendi.
 
arbitriumst
vis
 
73      res gestae regumque ducumque et tristia bella
 
geste regum
 
74      quo scribi possent numero, monstravit homerus;
quo scribi possent numero, monstravit homerus;
 
possent scribi
possint numero scribi
 
75      versibus inpariter iunctis querimonia primum,
versibus inpariter iunctis querimonia primum,
versibus inpariter iunctis querimonia primum,
 
impariter
quærimoniaquaeremoniaqueremonia
prima
 
76      post etiam inclusa est voti sententia compos;
post etiam inclusa est voti sententia compos;
post etiam inclusa est voti sententia compos;
 
iuncta estiunctisiunctus
est
conpos
 
77      quis tamen exiguos elegos emiserit auctor,  
78      grammatici certant et adhuc sub iudice lis est;
 
gramatici
 
79      archilochum proprio rabies armavit iambo;
archilochum proprio rabies armavit iambo;
 
archilocum
armabit
 
80      hunc socci cepere pedem grandesque cothurni,
hunc socci cepere pedem grandesque cothurni,
hunc socci cepere pedem grandesque cothurni,
 
coepere
grandesque
coturni
 
81      alternis aptum sermonibus et popularis
 
populares
 
82      vincentem strepitus et natum rebus agendis;  
83      musa dedit fidibus divos puerosque deorum
 
divus
 
84      et pugilem victorem et equum certamine primum
 
equom
 
85      et iuvenum curas et libera vina referre:  
86      descriptas servare vices operumque colores
 
descriptadiscriprtas
 
87      cur ego si nequeo ignoroque poeta salutor?  
88      cur nescire pudens prave quam discere malo?  
89      versibus exponi tragicis res comica non volt;
versibus exponi tragicis res comica non volt;
 
verbis
vult
 
90      indignatur item privatis ac prope socco  
91      dignis carminibus narrari cena thyestae:
dignis carminibus narrari cena thyestae:
 
caena
thiestaethiestethyreste
 
92      singula quaeque locum teneant sortita decentem.
 
decenterducemducentem
 
93      interdum tamen et vocem comoedia tollit
 
commediacomediaconmedia
 
94      iratusque chremes tumido delitigat ore;
iratusque chremes tumido delitigat ore;
iratusque chremes tumido delitigat ore;
iratusque chremes tumido delitigat ore;
 
iratus
cremescrhemes
timido
desaevietdilitigat
 
95      et tragicus plerumque dolet sermone pedestri,  
96      telephus et peleus cum pauper et exsul uterque
telephus et peleus cum pauper et exsul uterque
telephus et peleus cum pauper et exsul uterque
 
thelephus
aut peleus
nec
 
97      proicit ampullas et sesquipedalia verba,
proicit ampullas et sesquipedalia verba,
 
proiicit
sexquipedalia
 
98      si curat cor spectantis tetigisse querella.
si curat cor spectantis tetigisse querella.
 
curas
quaerelaquaerellaquerelaquerila
 
99      non satis est pulchra esse poemata: dulcia sunto
 
pulcrapura
 
100      et quocumque volent animum auditoris agunto.
 
volunt
 
101      ut ridentibus adrident, ita flentibus adflent
ut ridentibus adrident, ita flentibus adflent
 
arrident
adflantadsintadsuntassintassunt
 
102      humani voltus. si vis me flere, dolendum est
humani voltus. si vis me flere, dolendum est
 
vultus
me visne dolere?si me vis flere
 
103      primum ipsi tibi: tum tua me infortunia laedent,
primum ipsi tibi: tum tua me infortunia laedent,
 
nunctunc
ledentleduntloedent
 
104      telephe vel peleu; male si mandata loqueris,
telephe vel peleu; male si mandata loqueris,
telephe vel peleu; male si mandata loqueris,
 
telefe
mala
requiris
 
105      aut dormitabo aut ridebo. tristia maestum
aut dormitabo aut ridebo. tristia maestum
aut dormitabo aut ridebo. tristia maestum
 
domitabo
tristitia
mestummoestum
 
106      voltum verba decent, iratum plena minarum,
voltum verba decent, iratum plena minarum,
voltum verba decent, iratum plena minarum,
 
vultum
laetum urbana decentverba decent vultum
delectent
 
107      ludentem lasciva, severum seria dictu.
 
lascivia
 
108      format enim natura prius nos intus ad omnem  
109      fortunarum habitum: iuvat aut inpellit ad iram
fortunarum habitum: iuvat aut inpellit ad iram
 
atque
impelitimpellit
 
110      aut ad humum maerore gravi deducit et angit:
aut ad humum maerore gravi deducit et angit:
 
umum
meroremoerore
 
111      post effert animi motus interprete lingua.
post effert animi motus interprete lingua.
post effert animi motus interprete lingua.
 
effereefferetet certi
effert
interp&re
 
112      si dicentis erunt fortunis absona dicta,  
113      romani tollent equites peditesque cachinnum.
romani tollent equites peditesque cachinnum.
 
rumani
chachinnumchachinum
 
114      intererit multum, davosne loquatur an heros,
intererit multum, davosne loquatur an heros,
intererit multum, davosne loquatur an heros,
 
davusnedivosnedivusnedivusque
davusne loquatur erosnedavusne loquatur herusnedivesne loquatur an hirusdivesne loquatur an irus
haeros
 
115      maturusne senex an adhuc florente iuventa
 
maturus nematurus vematurusve
 
116      fervidus, et matrona potens an sedula nutrix,
fervidus, et matrona potens an sedula nutrix,
 
an matrona
parens
 
117      mercatorne vagus cultorne virentis agelli,
mercatorne vagus cultorne virentis agelli,
mercatorne vagus cultorne virentis agelli,
mercatorne vagus cultorne virentis agelli,
 
mercator nemercator vemercatorve
cultorve
vigentis
virentis
 
118      colchus an assyrius, thebis nutritus an argis.
 
asiriusassiriusasyrius
 
119      aut famam sequere aut sibi convenientia finge
aut famam sequere aut sibi convenientia finge
aut famam sequere aut sibi convenientia finge
 
si quere
conveniencia
finge ¦¦ scriptor. – finge. ¦¦ scriptor
 
120      scriptor. honoratum si forte reponis achillem,
scriptor. honoratum si forte reponis achillem,
 
homereumhomeriacumhonoratus
achillen
 
121      inpiger, iracundus, inexorabilis, acer
 
impierimpiger
 
122      iura neget sibi nata, nihil non adroget armis.
iura neget sibi nata, nihil non adroget armis.
iura neget sibi nata, nihil non adroget armis.
iura neget sibi nata, nihil non adroget armis.
 
negat
sibi negat
nichil
adrog&arrogatarroget
 
123      sit medea ferox invictaque, flebilis ino,
sit medea ferox invictaque, flebilis ino,
 
media
ino, ¦¦ perfidus – ¦¦ in perfidus
 
124      perfidus ixion, io vaga, tristis orestes.
perfidus ixion, io vaga, tristis orestes.
 
ixionia vaga
horesteshorrestes
 
125      siquid inexpertum scaenae conmittis et audes
 
scenae
 
126      personam formare novam, servetur ad imum,  
127      qualis ab incepto processerit, et sibi constet.
 
incoepto
 
128      difficile est proprie communia dicere, tuque
difficile est proprie communia dicere, tuque
 
propriae
dicere communia
 
129      rectius iliacum carmen deducis in actus
rectius iliacum carmen deducis in actus
 
carmen diduciscarnen deducisdeducis carmen
deduxes
 
130      quam si proferres ignota indictaque primus:
quam si proferres ignota indictaque primus:
quam si proferres ignota indictaque primus:
 
sic
proferre sicnota
primis
 
131      publica materies privati iuris erit, si
 
puplica
 
132      non circa vilem patulumque moraberis orbem
non circa vilem patulumque moraberis orbem
 
nec
orbem,orbem.
 
133      nec verbo verbum curabis reddere fidus
 
verbum verbo
 
134      interpres nec desilies imitator in artum,
interpres nec desilies imitator in artum,
interpres nec desilies imitator in artum,
 
disiliesdissilies
imitatur
arctumarcum
 
135      unde pedem proferre pudor vetet aut operis lex,
 
pudor proferre pedemreferre pudor vetat
 
136      nec sic incipies, ut scriptor cyclicus olim:
nec sic incipies, ut scriptor cyclicus olim:
 
ut
ciclicuscicliusciclycuscilicuscyclius
 
137      ‘fortunam priami cantabo et nobile bellum.’
‘fortunam priami cantabo et nobile bellum.’
 
cantarat
regnum
 
138      quid dignum tanto feret hic promissor hiatu?
quid dignum tanto feret hic promissor hiatu?
quid dignum tanto feret hic promissor hiatu?
quid dignum tanto feret hic promissor hiatu?
quid dignum tanto feret hic promissor hiatu?
 
tanto dignum
dignum fer& tanto
feret hic tanto
fieret
hic
 
139      parturient montes, nascetur ridiculus mus.
 
partuentparturiunt
 
140      quanto rectius hic, qui nil molitur inepte:
quanto rectius hic, qui nil molitur inepte:
 
quando
nichilnihi
 
141      ‘dic mihi, musa, virum, captae post tempora troiae
‘dic mihi, musa, virum, captae post tempora troiae
‘dic mihi, musa, virum, captae post tempora troiae
‘dic mihi, musa, virum, captae post tempora troiae
 
capte
post captae tempora
postempora
funerameniamoeniapergama
 
142      qui mores hominum multorum vidit et urbes.
qui mores hominum multorum vidit et urbes.
 
quis
vid&
 
143      non fumum ex fulgore, sed ex fumo dare lucem  
144      cogitat, ut speciosa dehinc miracula promat,
 
spetiosa
 
145      antiphaten scyllamque et cum cyclope charybdim;
antiphaten scyllamque et cum cyclope charybdim;
antiphaten scyllamque et cum cyclope charybdim;
antiphaten scyllamque et cum cyclope charybdim;
antiphaten scyllamque et cum cyclope charybdim;
 
antipatenantipathenantiphatemantiphathen
circamqueschillamquescillamque
cum
ciclope
caribdimcaribdincharibdim
 
146      nec reditum diomedis ab interitu meleagri  
147      nec gemino bellum troianum orditur ab ovo:
nec gemino bellum troianum orditur ab ovo:
nec gemino bellum troianum orditur ab ovo:
 
et
troiae sortitur
aevohevo
 
148      semper ad eventum festinat et in medias res
semper ad eventum festinat et in medias res
 
senper
adeventum
 
149      non secus ac notas auditorem rapit et quae
non secus ac notas auditorem rapit et quae
 
hautnec
auditas
 
150      desperat tractata nitescere posse relinquit
 
tracta
 
151      atque ita mentitur, sic veris falsa remiscet,  
152      primo ne medium, medio ne discrepet imum.  
153      tu, quid ego et populus mecum desideret, audi,  
154      si plausoris eges aulaea manentis et usque
si plausoris eges aulaea manentis et usque
si plausoris eges aulaea manentis et usque
 
si fautoris egesspectatoris eges
plosorisplus orisplusoris
aulaeaulea
 
155      sessuri, donec cantor ‘vos plaudite’ dicat.
 
sessorisesuri
 
156      aetatis cuiusque notandi sunt tibi mores,  
157      mobilibusque decor naturis dandus et annis.
mobilibusque decor naturis dandus et annis.
 
nobilibusque
maturis
 
158      reddere qui voces iam scit puer et pede certo
reddere qui voces iam scit puer et pede certo
 
redere
cum
 
159      signat humum, gestit paribus conludere et iram
signat humum, gestit paribus conludere et iram
 
colludere
plura
 
160      colligit ac ponit temere et mutatur in horas.
colligit ac ponit temere et mutatur in horas.
colligit ac ponit temere et mutatur in horas.
colligit ac ponit temere et mutatur in horas.
colligit ac ponit temere et mutatur in horas.
 
concipit
ac ponetaut ponitet ponit
te metere
motatur
hora
 
161      inberbis iuvenis, tandem custode remoto,
 
imberbisimberbusinberbus
 
162      gaudet equis canibusque et aprici gramine campi,
 
æquis
 
163      cereus in vitium flecti, monitoribus asper,
cereus in vitium flecti, monitoribus asper,
cereus in vitium flecti, monitoribus asper,
 
caereusferens
vicium
flectit
 
164      utilium tardus provisor, prodigus aeris,  
165      sublimis cupidusque et amata relinquere pernix.
 
cupidus
 
166      conversis studiis aetas animusque virilis
conversis studiis aetas animusque virilis
conversis studiis aetas animusque virilis
 
conversi
animumque
viriles
 
167      quaerit opes et amicitias, inservit honori,
quaerit opes et amicitias, inservit honori,
 
querit
amiticiasamititias
 
168      conmisisse cavet quod mox mutare laboret.
conmisisse cavet quod mox mutare laboret.
 
commisissecommississe
mox motaremox munirepermutare
 
169      multa senem circumveniunt incommoda, vel quod
 
incomoda
 
170      quaerit et inventis miser abstinet ac timet uti,
quaerit et inventis miser abstinet ac timet uti,
quaerit et inventis miser abstinet ac timet uti,
 
querit
&
ac timet
 
171      vel quod res omnis timide gelideque ministrat,
vel quod res omnis timide gelideque ministrat,
vel quod res omnis timide gelideque ministrat,
vel quod res omnis timide gelideque ministrat,
vel quod res omnis timide gelideque ministrat,
 
quia
omnes
tumide
gelide timideque
gelique
 
172      dilator, spe longus, iners avidusque futuri,
dilator, spe longus, iners avidusque futuri,
dilator, spe longus, iners avidusque futuri,
 
delator
lentus
pavidusque
 
173      difficilis, querulus, laudator temporis acti
difficilis, querulus, laudator temporis acti
 
dificilis
quærulus
 
174      se puero, castigator censorque minorum.
 
censor castigatorque
 
175      multa ferunt anni venientes commoda secum,
multa ferunt anni venientes commoda secum,
 
venientis
comoda
 
176      multa recedentes adimunt: ne forte seniles
multa recedentes adimunt: ne forte seniles
 
recedentis
viriles
 
177      mandentur iuveni partes pueroque viriles:
 
mandantur
 
178      semper in adiunctis aevoque morabitur aptis.
semper in adiunctis aevoque morabitur aptis.
 
morabimur
apti
 
179      aut agitur res in scaenis aut acta refertur.
aut agitur res in scaenis aut acta refertur.
 
scenis
scaenis
 
180      segnius inritant animos demissa per aurem
segnius inritant animos demissa per aurem
segnius inritant animos demissa per aurem
 
irritentirritant
dimissaemissa
aures
 
181      quam quae sunt oculis subiecta fidelibus et quae
quam quae sunt oculis subiecta fidelibus et quae
 
quamque
etque
 
182      ipse sibi tradit spectator: non tamen intus  
183      digna geri promes in scaenam multaque tolles
 
scenam
 
184      ex oculis, quae mox narret facundia praesens:
ex oculis, quae mox narret facundia praesens:
 
que
presens facundia narr&
 
185      ne pueros coram populo medea trucidet
 
necneu
 
186      aut humana palam coquat exta nefarius atreus
aut humana palam coquat exta nefarius atreus
 
quoquat
nefar
 
187      aut in avem procne vertatur, cadmus in anguem.
 
progne
 
188      quodcumque ostendis mihi sic, incredulus odi.  
189      neve minor neu sit quinto productior actu
neve minor neu sit quinto productior actu
neve minor neu sit quinto productior actu
 
nec
fit
victo
 
190      fabula quae posci volt et spectanda reponi.
fabula quae posci volt et spectanda reponi.
fabula quae posci volt et spectanda reponi.
fabula quae posci volt et spectanda reponi.
 
que
vult
& spectandaet exspectandaet spectata
reposci
 
191      nec deus intersit, nisi dignus vindice nodus
nec deus intersit, nisi dignus vindice nodus
 
neneunon
iudice
 
192      inciderit, nec quarta loqui persona laboret.
inciderit, nec quarta loqui persona laboret.
 
ne
nequarta
 
193      actoris partis chorus officiumque virile
actoris partis chorus officiumque virile
actoris partis chorus officiumque virile
 
auctoris
parteispartes
offitiumque
 
194      defendat, neu quid medios intercinat actus
defendat, neu quid medios intercinat actus
 
moedios
indercidatintercenat
 
195      quod non proposito conducat et haereat apte.
quod non proposito conducat et haereat apte.
 
hereat
aptae
 
196      ille bonis faveatque et consilietur amice
ille bonis faveatque et consilietur amice
 
illi
amiciamicis
 
197      et regat iratos et amet pacare tumentis,
et regat iratos et amet pacare tumentis,
et regat iratos et amet pacare tumentis,
 
amat
paccarepecarepeccare
timentestimentistumentes
 
198      ille dapes laudet mensae brevis, ille salubrem
 
mense
 
199      iustitiam legesque et apertis otia portis,
iustitiam legesque et apertis otia portis,
iustitiam legesque et apertis otia portis,
 
lusticiam
legisque
ocia
 
200      ille tegat conmissa deosque precetur et oret,
 
intellegat
 
201      ut redeat miseris, abeat fortuna superbis.
 
habeat
 
202      tibia non ut nunc orichalco vincta tubaeque
tibia non ut nunc orichalco vincta tubaeque
tibia non ut nunc orichalco vincta tubaeque
 
non ut
coricalchooricalchooricalco
iuncta
 
203      aemula, sed tenuis simplexque foramine pauco
 
parvo
 
204      adspirare et adesse choris erat utilis atque
adspirare et adesse choris erat utilis atque
 
aspirareasspirare
coris
 
205      nondum spissa nimis complere sedilia flatu;
 
conplere
 
206      quo sane populus numerabilis, utpote parvos,
quo sane populus numerabilis, utpote parvos,
quo sane populus numerabilis, utpote parvos,
 
quod
ut puteutpute
parcusparvus
 
207      et frugi castusque verecundusque coibat.
et frugi castusque verecundusque coibat.
et frugi castusque verecundusque coibat.
 
fugit
catusquecautusque
cohibatcohibet
 
208      postquam coepit agros extendere victor et urbis
postquam coepit agros extendere victor et urbis
 
cepit
urbemurbes
 
209      latior amplecti murus vinoque diurno
latior amplecti murus vinoque diurno
latior amplecti murus vinoque diurno
 
laciorlaxior
implecti
vinovivoque
 
210      placari genius festis inpune diebus,
 
impune
 
211      accessit numerisque modisque licentia maior. licencianumerusque
 
212      indoctus quid enim saperet liberque laborum  
213      rusticus urbano confusus, turpis honesto?  
214      sic priscae motumque et luxuriem addidit arti
sic priscae motumque et luxuriem addidit arti
sic priscae motumque et luxuriem addidit arti
 
hic
prisce
luxurialuxuriam
 
215      tibicen traxitque vagus per pulpita vestem;
 
ticen
 
216      sic etiam fidibus voces crevere severis,
 
hic
 
217      et tulit eloquium insolitum facundia praeceps
et tulit eloquium insolitum facundia praeceps
 
etulit
praeces
 
218      utiliumque sagax rerum et divina futuri  
219      sortilegis non discrepuit sententia delphis.
 
sortileges
 
220      carmine qui tragico vilem certavit ob hircum,
carmine qui tragico vilem certavit ob hircum,
 
cantavit
hyrcumircumyrcum
 
221      mox etiam agrestis satyros nudavit et asper
mox etiam agrestis satyros nudavit et asper
mox etiam agrestis satyros nudavit et asper
mox etiam agrestis satyros nudavit et asper
mox etiam agrestis satyros nudavit et asper
 
vox
agrestes
agrestis
satiros
novavit
 
222      incolumi gravitate iocum temptavit eo quod
incolumi gravitate iocum temptavit eo quod
incolumi gravitate iocum temptavit eo quod
 
incolomi
gravitate
locum
 
223      inlecebris erat et grata novitate morandus
inlecebris erat et grata novitate morandus
inlecebris erat et grata novitate morandus
inlecebris erat et grata novitate morandus
inlecebris erat et grata novitate morandus
inlecebris erat et grata novitate morandus
 
enlecebrisillecebrisillecerebrisincelebris
inerat
& grata erat
erat
et
grata
 
224      spectator functusque sacris et potus et exlex.
 
spectatus
 
225      verum ita risores, ita commendare dicacis
 
dicacesloquaces
 
226      conveniet satyros, ita vertere seria ludo,
conveniet satyros, ita vertere seria ludo,
conveniet satyros, ita vertere seria ludo,
 
conveniat
satiros
avertere
 
227      ne, quicumque deus, quicumque adhibebitur heros,
ne, quicumque deus, quicumque adhibebitur heros,
 
adhibeturadibebitur
et heros
 
228      regali conspectus in auro nuper et ostro,  
229      migret in obscuras humili sermone tabernas  
230      aut, dum vitat humum, nubis et inania captet.
aut, dum vitat humum, nubis et inania captet.
 
num
vitet
 
231      effutire levis indigna tragoedia versus,
effutire levis indigna tragoedia versus,
effutire levis indigna tragoedia versus,
effutire levis indigna tragoedia versus,
 
eeffutireeffuttire
leves
indignata
tragediatraguedia
 
232      ut festis matrona moveri iussa diebus,  
233      intererit satyris paulum pudibunda protervis.
intererit satyris paulum pudibunda protervis.
 
satiris
proptervis
 
234      non ego inornata et dominantia nomina solum
 
nomine
 
235      verbaque, pisones, satyrorum scriptor amabo
verbaque, pisones, satyrorum scriptor amabo
 
personispisonis
satirorum
 
236      nec sic enitar tragico differre colori,
 
ne
 
237      ut nihil intersit, davusne loquatur et audax
ut nihil intersit, davusne loquatur et audax
ut nihil intersit, davusne loquatur et audax
 
nichil
dausne
an
 
238      pythias, emuncto lucrata simone talentum,
 
phithiaspithyas
 
239      an custos famulusque dei silenus alumni.
 
alunni
 
240      ex noto fictum carmen sequar, ut sibi quivis
 
carmen fictum
 
241      speret idem, sudet multum frustraque laboret
speret idem, sudet multum frustraque laboret
 
speratspiret
frustaque
 
242      ausus idem: tantum series iuncturaque pollet,  
243      tantum de medio sumptis accedit honoris.
tantum de medio sumptis accedit honoris.
 
sunptis
accedetaccessit
 
244      silvis deducti caveant me iudice fauni,
silvis deducti caveant me iudice fauni,
silvis deducti caveant me iudice fauni,
 
silva
educti
lucide
 
245      ne velut innati triviis ac paene forenses
ne velut innati triviis ac paene forenses
 
velud
penepoene
 
246      aut nimium teneris iuvenentur versibus umquam
 
unquam
 
247      aut inmunda crepent ignominiosaque dicta.
aut inmunda crepent ignominiosaque dicta.
aut inmunda crepent ignominiosaque dicta.
 
immunda
igniminiosaque
dicamverba
 
248      offenduntur enim, quibus est equus et pater et res,
offenduntur enim, quibus est equus et pater et res,
 
este quos
æquusequos
 
249      nec, siquid fricti ciceris probat et nucis emptor,
 
fractistricti
 
250      aequis accipiunt animis donantve corona.
aequis accipiunt animis donantve corona.
 
donantdonantque
coronam
 
251      syllaba longa brevi subiecta vocatur iambus,
syllaba longa brevi subiecta vocatur iambus,
syllaba longa brevi subiecta vocatur iambus,
 
sillaba
nona
subiuncta
 
252      pes citus: unde etiam trimetris adcrescere iussit
pes citus: unde etiam trimetris adcrescere iussit
 
iri metris
accedereaccrescere
 
253      nomen iambeis, cum senos redderet ictus,
nomen iambeis, cum senos redderet ictus,
 
momen
iambeis.iambis
 
254      primus ad extremum similis sibi: non ita pridem,  
255      tardior ut paulo graviorque veniret ad auris,
tardior ut paulo graviorque veniret ad auris,
 
paulum
aures
 
256      spondeos stabilis in iura paterna recepit
spondeos stabilis in iura paterna recepit
spondeos stabilis in iura paterna recepit
spondeos stabilis in iura paterna recepit
 
spondios
stabiles
paterna in iura
alterna
 
257      commodus et patiens, non ut de sede secunda
 
paciens
 
258      cederet aut quarta socialiter. hic et in acci
 
acciiachiaci
 
259      nobilibus trimetris adparet rarus et enni
nobilibus trimetris adparet rarus et enni
nobilibus trimetris adparet rarus et enni
nobilibus trimetris adparet rarus et enni
nobilibus trimetris adparet rarus et enni
 
mobilibus
appar&
rarus:
ennii
enni ¦¦ in scaenum missus – enni. ¦¦ in scenam missus
 
260      in scaenam missos cum magno pondere versus
in scaenam missos cum magno pondere versus
 
cenamscenam
magno cum ponderemagno quod pondere
 
261      aut operae celeris nimium curaque carentis
aut operae celeris nimium curaque carentis
aut operae celeris nimium curaque carentis
 
opere
sceleris
nimium celeris
 
262      aut ignoratae premit artis crimine turpi.
 
ignotae
 
263      non quivis videt inmodulata poemata iudex
non quivis videt inmodulata poemata iudex
 
immodulata
poemate
 
264      et data romanis venia est indigna poetis.
et data romanis venia est indigna poetis.
et data romanis venia est indigna poetis.
et data romanis venia est indigna poetis.
 
sed
veniasveniast
iniusta
 
265      idcircone vager scribamque licenter? an omnis
idcircone vager scribamque licenter? an omnis
idcircone vager scribamque licenter? an omnis
 
iccircoiccircone
etut
omnes
 
266      visuros peccata putem mea, tutus et intra
visuros peccata putem mea, tutus et intra
 
extra
mea, tutus et intra ¦¦ spen veniae cautus? – mea? tutus et intra ¦¦ spen veniae cautus
 
267      spem veniae cautus? vitavi denique culpam,
spem veniae cautus? vitavi denique culpam,
spem veniae cautus? vitavi denique culpam,
 
venie
incautus
vitavi
 
268      non laudem merui. vos exemplaria graeca
 
greca
 
269      nocturna versate manu, versate diurna.  
270      at vestri proavi plautinos et numeros et
at vestri proavi plautinos et numeros et
 
aut
nostri
 
271      laudavere sales, nimium patienter utrumque,
 
pacienter
 
272      ne dicam stulte, mirati, si modo ego et vos
ne dicam stulte, mirati, si modo ego et vos
ne dicam stulte, mirati, si modo ego et vos
 
necnon
stulte dicam
miratis modo
 
273      scimus inurbanum lepido seponere dicto
scimus inurbanum lepido seponere dicto
scimus inurbanum lepido seponere dicto
 
laepido
sepondere
dictudictum
 
274      legitimumque sonum digitis callemus et aure.
 
digito
 
275      ignotum tragicae genus invenisse camenae  
276      dicitur et plaustris vexisse poemata thespis,
dicitur et plaustris vexisse poemata thespis,
dicitur et plaustris vexisse poemata thespis,
dicitur et plaustris vexisse poemata thespis,
 
plauctusplausisplautus
vixisse
vectasse per hellada
tesphisthepsisthesphis
 
277      quae canerent agerentque peruncti faecibus ora.
quae canerent agerentque peruncti faecibus ora.
quae canerent agerentque peruncti faecibus ora.
quae canerent agerentque peruncti faecibus ora.
 
qui
infecti
fecibus
atrisora,
 
278      post hunc personae pallaeque repertor honestae
post hunc personae pallaeque repertor honestae
post hunc personae pallaeque repertor honestae
 
persone
palleque
honeste
 
279      aeschylus et modicis instravit pulpita tignis
aeschylus et modicis instravit pulpita tignis
aeschylus et modicis instravit pulpita tignis
 
aeschinusaescinus
pulputa
pulpitat ignis
 
280      et docuit magnumque loqui nitique cothurno.
et docuit magnumque loqui nitique cothurno.
 
nit
coturno
 
281      successit vetus his comoedia, non sine multa
 
comedia
 
282      laude; sed in vitium libertas excidit et vim
 
vis
 
283      dignam lege regi: lex est accepta chorusque
 
est
 
284      turpiter obticuit sublato iure nocendi.
 
obtinuitopticuit
 
285      nil intemptatum nostri liquere poetae  
286      nec minimum meruere decus vestigia graeca
 
greca
 
287      ausi deserere et celebrare domestica facta  
288      vel qui praetextas vel qui docuere togatas.
vel qui praetextas vel qui docuere togatas.
vel qui praetextas vel qui docuere togatas.
 
ut qui
pretextas
togatis
 
289      nec virtute foret clarisve potentius armis
nec virtute foret clarisve potentius armis
nec virtute foret clarisve potentius armis
 
virtutem
clarisque
potencius
 
290      quam lingua latium, si non offenderet unum
quam lingua latium, si non offenderet unum
 
qua
lacium
 
291      quemque poetarum limae labor et mora. vos, o
 
nos, ousuversu
 
292      pompilius sanguis, carmen reprehendite, quod non
 
rependitereprendite
 
293      multa dies et multa litura coercuit atque
 
cohercuit
 
294      praesectum deciens non castigavit ad unguem.
praesectum deciens non castigavit ad unguem.
 
perfectumpresectum
decies
 
295      ingenium misera quia fortunatius arte  
296      credit et excludit sanos helicone poetas
 
elicone
 
297      democritus, bona pars non unguis ponere curat,
 
ungues
 
298      non barbam, secreta petit loca, balnea vitat.
non barbam, secreta petit loca, balnea vitat.
 
barbas
fugit
 
299      nanciscetur enim pretium nomenque poetae,
nanciscetur enim pretium nomenque poetae,
 
precium
poetapoete
 
300      si tribus anticyris caput insanabile numquam
si tribus anticyris caput insanabile numquam
 
antecyrisanticiris
nunquam
 
301      tonsori licino conmiserit. o ego laevus,
 
levislevusstultus
 
302      qui purgor bilem sub verni temporis horam.
qui purgor bilem sub verni temporis horam.
qui purgor bilem sub verni temporis horam.
 
pugorpungorpurgerpurgo
bili
auram
 
303      non alius faceret meliora poemata; verum  
304      nil tanti est. ergo fungar vice cotis, acutum
nil tanti est. ergo fungar vice cotis, acutum
nil tanti est. ergo fungar vice cotis, acutum
 
tanti est ergotantis tergo
est
ego sedergo sedsed ego
 
305      reddere quae ferrum valet exsors ipsa secandi;
reddere quae ferrum valet exsors ipsa secandi;
 
etsors
exors ipsaexortitaexsortita
 
306      munus et officium, nil scribens ipse, docebo,
munus et officium, nil scribens ipse, docebo,
 
offitium
nihil
 
307      unde parentur opes, quid alat formetque poetam,
 
parentusopes
 
308      quid deceat, quid non, quo virtus, quo ferat error.
quid deceat, quid non, quo virtus, quo ferat error.
quid deceat, quid non, quo virtus, quo ferat error.
quid deceat, quid non, quo virtus, quo ferat error.
 
at deceatqui deceat
doceat
qui non
iustus
 
309      scribendi recte sapere est et principium et fons.
scribendi recte sapere est et principium et fons.
scribendi recte sapere est et principium et fons.
 
sapere recte
est
est principium
 
310      rem tibi socraticae poterunt ostendere chartae
rem tibi socraticae poterunt ostendere chartae
 
socratice
cartaechartekartae
 
311      verbaque provisam rem non invita sequentur.
 
sequontursequuntur
 
312      qui didicit, patriae quid debeat et quid amicis,
 
quid dicit
 
313      quo sit amore parens, quo frater amandus et hospes,
 
quos ita more
 
314      quod sit conscripti, quod iudicis officium, quae
quod sit conscripti, quod iudicis officium, quae
quod sit conscripti, quod iudicis officium, quae
quod sit conscripti, quod iudicis officium, quae
 
quid sit conscripti, quid
quo iudicis
offitium
officiumque
 
315      partes in bellum missi ducis, ille profecto  
316      reddere personae scit convenientia cuique.
 
persona
 
317      respicere exemplar vitae morumque iubebo
 
iubbovidebo
 
318      doctum imitatorem et vivas hinc ducere voces.
doctum imitatorem et vivas hinc ducere voces.
 
veras
reddere
 
319      interdum speciosa locis morataque recte
interdum speciosa locis morataque recte
 
spetiosa
iocis
 
320      fabula nullius veneris, sine pondere et arte,  
321      valdius oblectat populum meliusque moratur  
322      quam versus inopes rerum nugaeque canorae.
quam versus inopes rerum nugaeque canorae.
 
regum
nugeque
 
323      grais ingenium, grais dedit ore rotundo
grais ingenium, grais dedit ore rotundo
 
gragusgraiis
rutundo
 
324      musa loqui, praeter laudem nullius avaris.
musa loqui, praeter laudem nullius avaris.
 
mulsa
propter
 
325      romani pueri longis rationibus assem
 
racionibus
 
326      discunt in partis centum diducere. ‘dicat
discunt in partis centum diducere. ‘dicat
 
partes
dicas
 
327      filius albini: si de quincunce remota est
filius albini: si de quincunce remota est
filius albini: si de quincunce remota est
filius albini: si de quincunce remota est
filius albini: si de quincunce remota est
filius albini: si de quincunce remota est
 
fillius
albani
alba nisi dequincuncere motast
sede
quinqunce
remotast
 
328      uncia, quid superat? poteras dixisse’. ‘triens’. ‘eu,
uncia, quid superat? poteras dixisse’. ‘triens’. ‘eu,
uncia, quid superat? poteras dixisse’. ‘triens’. ‘eu,
uncia, quid superat? poteras dixisse’. ‘triens’. ‘eu,
uncia, quid superat? poteras dixisse’. ‘triens’. ‘eu,
 
unctauntia
superestsuperet
poteratpoterispotesproperat
dixisse’. ‘triens’ – dixisse, triens?’
enesthemheuheus
 
329      rem poteris servare tuam. redit uncia, quid fit?
rem poteris servare tuam. redit uncia, quid fit?
rem poteris servare tuam. redit uncia, quid fit?
 
reddit
unctiauntia
estsit
 
330      semis.’ an, haec animos aerugo et cura peculi
‘semis.’ an, haec animos aerugo et cura peculi
‘semis.’ an, haec animos aerugo et cura peculi
‘semis.’ an, haec animos aerugo et cura peculi
‘semis.’ an, haec animos aerugo et cura peculi
 
senis
adat
hec
erugo
peculii
 
331      cum semel imbuerit, speremus carmina fingi
cum semel imbuerit, speremus carmina fingi
 
inbuerit
speramus
 
332      posse linenda cedro et levi servanda cupresso?
 
cupresso!
 
333      aut prodesse volunt aut delectare poetae  
334      aut simul et iucunda et idonea dicere vitae.
aut simul et iucunda et idonea dicere vitae.
aut simul et iucunda et idonea dicere vitae.
aut simul et iucunda et idonea dicere vitae.
aut simul et iucunda et idonea dicere vitae.
 
et simul
similet
iucunda simul et idonea
iocunda
iucundaetidonea
 
335      quidquid praecipies, esto brevis, ut cito dicta
quidquid praecipies, esto brevis, ut cito dicta
 
quicquid
precipies
 
336      percipiant animi dociles teneantque fideles:
percipiant animi dociles teneantque fideles:
 
animo
teneant et
 
337      omne supervacuum pleno de pectore manat.
omne supervacuum pleno de pectore manat.
 
omnes
corpore
 
338      ficta voluptatis causa sint proxima veris:  
339      ne quodcumque volet poscat sibi fabula credi
ne quodcumque volet poscat sibi fabula credi
ne quodcumque volet poscat sibi fabula credi
 
nec
velit
poscetposset
 
340      neu pransae lamiae vivum puerum extrahat alvo.
neu pransae lamiae vivum puerum extrahat alvo.
neu pransae lamiae vivum puerum extrahat alvo.
neu pransae lamiae vivum puerum extrahat alvo.
 
prensae
vium
extrahet
albo
 
341      centuriae seniorum agitant expertia frugis,  
342      celsi praetereunt austera poemata ramnes:
celsi praetereunt austera poemata ramnes:
 
praeter cunctaura
rannes
 
343      omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci  
344      lectorem delectando pariterque monendo.  
345      hic meret aera liber sosiis, hic et mare transit
hic meret aera liber sosiis, hic et mare transit
hic meret aera liber sosiis, hic et mare transit
hic meret aera liber sosiis, hic et mare transit
 
maeret
aeaereaereaeraere
sosis
et
 
346      et longum noto scriptori prorogat aevum.
 
evum
 
347      sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus:  
348      nam neque chorda sonum reddit quem volt manus et mens,
nam neque chorda sonum reddit quem volt manus et mens,
nam neque chorda sonum reddit quem volt manus et mens,
 
corda
vulvult
et mens
 
349      poscentique gravem persaepe remittit acutum,
 
perseperedditremutitremuttit
 
350      nec semper feriet quodcumque minabitur arcus.
nec semper feriet quodcumque minabitur arcus.
nec semper feriet quodcumque minabitur arcus.
nec semper feriet quodcumque minabitur arcus.
 
non
fieret
feriet
cuicunquequodcunque
 
351      verum ubi plura nitent in carmine, non ego paucis
 
pura
 
352      offendar maculis, quas aut incuria fudit  
353      aut humana parum cavit natura. quid ergo est?
aut humana parum cavit natura. quid ergo est?
 
ergost
est
 
354      ut scriptor si peccat idem librarius usque,  
355      quamvis est monitus, venia caret, et citharoedus
quamvis est monitus, venia caret, et citharoedus
quamvis est monitus, venia caret, et citharoedus
 
quavis
at citharoedusut citharoedus
cithareduscytharoedus
 
356      ridetur, chorda qui semper oberrat eadem,
ridetur, chorda qui semper oberrat eadem,
 
corda
oberret
 
357      sic mihi, qui multum cessat, fit choerilus ille,
sic mihi, qui multum cessat, fit choerilus ille,
sic mihi, qui multum cessat, fit choerilus ille,
 
multum mihi qui
cheriluschoerilos
choerilus ille, ¦¦ quem – choerilus, ille ¦¦ quem
 
358      quem bis terve bonum cum risu miror; et idem
quem bis terve bonum cum risu miror; et idem
quem bis terve bonum cum risu miror; et idem
 
vis
terque
at
 
359      indignor, quandoque bonus dormitat homerus;
indignor, quandoque bonus dormitat homerus;
indignor, quandoque bonus dormitat homerus;
indignor, quandoque bonus dormitat homerus;
 
indignor quandoque
indignor ... homerus – indigner ... homerus?
quando usque
omerus
 
360      verum operi longo fas est obrepere somnum.
verum operi longo fas est obrepere somnum.
verum operi longo fas est obrepere somnum.
 
opereopere in
ignoscere
obreppere sonnum
 
361      ut pictura poesis: erit quae, si propius stes,
ut pictura poesis: erit quae, si propius stes,
 
pictura, poesis erit quae si
poessis
 
362      te capiat magis, et quaedam, si longius abstes;
te capiat magis, et quaedam, si longius abstes;
 
capiet
adstesaptes
 
363      haec amat obscurum, volet haec sub luce videri,
 
hec
 
364      iudicis argutum quae non formidat acumen;
 
nusquam
 
365      haec placuit semel, haec deciens repetita placebit.
haec placuit semel, haec deciens repetita placebit.
haec placuit semel, haec deciens repetita placebit.
 
hic placuit semel, hic
deciesdeties
decies
 
366      o maior iuvenum, quamvis et voce paterna  
367      fingeris ad rectum et per te sapis, hoc tibi dictum  
368      tolle memor, certis medium et tolerabile rebus
 
tollerabile
 
369      recte concedi: consultus iuris et actor
recte concedi: consultus iuris et actor
recte concedi: consultus iuris et actor
recte concedi: consultus iuris et actor
 
concedit
concedi. et consultus
consultis
auctor
 
370      causarum mediocris abest virtute diserti
 
deserti
 
371      messallae nec scit quantum cascellius aulus,
messallae nec scit quantum cascellius aulus,
messallae nec scit quantum cascellius aulus,
messallae nec scit quantum cascellius aulus,
messallae nec scit quantum cascellius aulus,
 
mesalaemesaliaemessalaemessaliae
miscitnescit
caselliuscastellius
auli cascellii
aurusausus
 
372      sed tamen in pretio est: mediocribus esse poetis  
373      non homines, non di, non concessere columnae.
non homines, non di, non concessere columnae.
non homines, non di, non concessere columnae.
 
non dii, non homines
dii
colunnae
 
374      ut gratas inter mensas symphonia discors
ut gratas inter mensas symphonia discors
ut gratas inter mensas symphonia discors
 
gratesgratisgretas
simphonia
dicors
 
375      et crassum unguentum et sardo cum melle papaver
et crassum unguentum et sardo cum melle papaver
et crassum unguentum et sardo cum melle papaver
 
grassum
ungentum
et
 
376      offendunt, poterat duci quia cena sine istis:
offendunt, poterat duci quia cena sine istis:
offendunt, poterat duci quia cena sine istis:
offendunt, poterat duci quia cena sine istis:
 
duci poterat
duci
caena
illis
 
377      sic animis natum inventumque poema iuvandis,
 
animus
 
378      si paulum summo decessit, vergit ad imum.
si paulum summo decessit, vergit ad imum.
si paulum summo decessit, vergit ad imum.
 
a summo
discessit
pergit
 
379      ludere qui nescit, campestribus abstinet armis  
380      indoctusque pilae discive trochive quiescit,
 
qui nescit
 
381      ne spissae risum tollant inpune coronae:
ne spissae risum tollant inpune coronae:
 
spisse
impune
 
382      qui nescit versus, tamen audet fingere. quidni?
 
versum
 
383      liber et ingenuus, praesertim census equestrem
liber et ingenuus, praesertim census equestrem
liber et ingenuus, praesertim census equestrem
 
ingenus
presertim
equestre
 
384      summam nummorum vitioque remotus ab omni.
 
vicioque
 
385      tu nihil invita dices faciesve minerva:
tu nihil invita dices faciesve minerva:
 
nichil
faciesquefatiesque
 
386      id tibi iudicium est, ea mens. siquid tamen olim
 
iudicium steaiudicium est eaiudicium esto, eaiuditium est ea
 
387      scripseris, in maeci descendat iudicis auris
scripseris, in maeci descendat iudicis auris
scripseris, in maeci descendat iudicis auris
 
maeciimaetimeciimetimetij
descendas
aures
 
388      et patris et nostras nonumque prematur in annum
 
prematur in annum ¦¦ membranis – prematur in annum, ¦¦ membranis – prematur in annum. ¦¦ membranis – prematur. in annum ¦¦ membranis
 
389      membranis intus positis: delere licebit,
 
menbranis
 
390      quod non edideris, nescit vox missa reverti.
quod non edideris, nescit vox missa reverti.
 
edederis
vos
 
391      silvestris homines sacer interpresque deorum
 
silvestres
 
392      caedibus et victu foedo deterruit orpheus,
 
cedibus et victo
 
393      dictus ob hoc lenire tigres rabidosque leones;
dictus ob hoc lenire tigres rabidosque leones;
dictus ob hoc lenire tigres rabidosque leones;
dictus ob hoc lenire tigres rabidosque leones;
 
ab
linire
tigristygrestygris
rapidasquerapidosque
 
394      dictus et amphion, thebanae conditor urbis,
dictus et amphion, thebanae conditor urbis,
 
amphyon
acris
 
395      saxa movere sono testudinis et prece blanda  
396      ducere quo vellet. fuit haec sapientia quondam,
 
sapiencia
 
397      publica privatis secernere, sacra profanis,
publica privatis secernere, sacra profanis,
 
puplica
saxa
 
398      concubitu prohibere vago, dare iura maritis,  
399      oppida moliri, leges incidere ligno.  
400      sic honor et nomen divinis vatibus atque
 
honos
 
401      carminibus venit. post hos insignis homerus  
402      tyrtaeusque mares animos in martia bella
tyrtaeusque mares animos in martia bella
 
dircaeusquedirceusquedircheusquedyrceusquepyrcaeusquepyrceusquetirceusquetyrcaeusquetyrceusquetyrteusquetyrtheusque
marcia
 
403      versibus exacuit; dictae per carmina sortes
 
sortis
 
404      et vitae monstrata via est et gratia regum
 
viaestviest
 
405      pieriis temptata modis ludusque repertus
pieriis temptata modis ludusque repertus
 
pleris
reperitus
 
406      et longorum operum finis: ne forte pudori  
407      sit tibi musa lyrae sollers et cantor apollo.
sit tibi musa lyrae sollers et cantor apollo.
sit tibi musa lyrae sollers et cantor apollo.
 
liraelyra
soleassolers
appolloopollo
 
408      natura fieret laudabile carmen an arte,  
409      quaesitum est: ego nec studium sine divite vena
quaesitum est: ego nec studium sine divite vena
quaesitum est: ego nec studium sine divite vena
 
qaesitum stegoquaesitum est egoquesitum est ego
ne
dnuite
 
410      nec rude quid prosit video ingenium: alterius sic
 
possit
 
411      altera poscit opem res et coniurat amice.  
412      qui studet optatam cursu contingere metam,
 
moetam
 
413      multa tulit fecitque puer, sudavit et alsit,
 
fecit
 
414      abstinuit venere et vino; qui pythia cantat
abstinuit venere et vino; qui pythia cantat
abstinuit venere et vino; qui pythia cantat
 
astinuit
baccho
pithiapithya
 
415      tibicen, didicit prius extimuitque magistrum.
tibicen, didicit prius extimuitque magistrum.
 
dedicitdicit
primus
 
416      nunc satis est dixisse ‘ego mira poemata pango;
nunc satis est dixisse ‘ego mira poemata pango;
nunc satis est dixisse ‘ego mira poemata pango;
nunc satis est dixisse ‘ego mira poemata pango;
 
necnonnum
et
mira
fingo
 
417      occupet extremum scabies; mihi turpe relinqui est
occupet extremum scabies; mihi turpe relinqui est
 
turpe est relinquiturpe reliqui
est
 
418      et quod non didici sane nescire fateri’.
et quod non didici sane nescire fateri’.
 
dedici
sane, nescire
 
419      ut praeco, ad merces turbam qui cogit emendas,  
420      adsentatores iubet ad lucrum ire poeta
adsentatores iubet ad lucrum ire poeta
 
adsentatorisassentatores
ad lucrum iubet
 
421      dives agris, dives positis in fenore nummis.
dives agris, dives positis in fenore nummis.
 
agri
foenore
 
422      si vero est, unctum qui recte ponere possit
si vero est, unctum qui recte ponere possit
si vero est, unctum qui recte ponere possit
si vero est, unctum qui recte ponere possit
si vero est, unctum qui recte ponere possit
si vero est, unctum qui recte ponere possit
 
sin
verost
est
iunctum
recte qui
iussit
 
423      et spondere levi pro paupere et eripere artis
et spondere levi pro paupere et eripere artis
 
paupare
atris
 
424      litibus inplicitum, mirabor, si sciet inter–
litibus inplicitum, mirabor, si sciet inter–
 
implicitum
sciat
 
425      noscere mendacem verumque beatus amicum.  
426      tu seu donaris seu quid donare voles cui,
tu seu donaris seu quid donare voles cui,
tu seu donaris seu quid donare voles cui,
tu seu donaris seu quid donare voles cui,
tu seu donaris seu quid donare voles cui,
tu seu donaris seu quid donare voles cui,
 
tu,
se quid
quod
quid
velis
quiquoi
 
427      nolito ad versus tibi factos ducere plenum  
428      laetitiae; clamabit enim ‘pulchre, bene, recte’,
laetitiae; clamabit enim ‘pulchre, bene, recte’,
 
laeticiaeleticieletitiae
pulchraepulcre
 
429      pallescet, super his etiam stillabit amicis
 
pallescet super his, etiam
 
430      ex oculis rorem, saliet, tundet pede terram.
 
rore mallet
 
431      ut, qui conducti plorant in funere, dicunt
 
ut quae conductae
 
432      et faciunt prope plura dolentibus ex animo, sic
 
fatiunt
 
433      derisor vero plus laudatore movetur.
 
laudato ore
 
434      reges dicuntur multis urgere culillis
reges dicuntur multis urgere culillis
reges dicuntur multis urgere culillis
 
multi surgere. cui. illis
urguere
cululisculullis
 
435      et torquere mero, quem perspexisse laborent
et torquere mero, quem perspexisse laborent
 
prospexisse
laborant
 
436      an sit amicitia dignus; si carmina condes,
an sit amicitia dignus; si carmina condes,
 
amicicia
sic carmina
 
437      numquam te fallent animi sub vulpe latentes.
numquam te fallent animi sub vulpe latentes.
numquam te fallent animi sub vulpe latentes.
numquam te fallent animi sub vulpe latentes.
numquam te fallent animi sub vulpe latentes.
 
nec quamnunquam
fallantfallunt
volpes
volpe
latentis
 
438      quintilio siquid recitares, ‘corrige sodes
quintilio siquid recitares, ‘corrige sodes
 
quinctilio
corrigere
 
439      hoc’ aiebat ‘et hoc’. mulius te posse negares
 
agebat
 
440      bis terque expertum frustra: delere iubebat
 
tero
 
441      et male tornatos incudi reddere versus.
et male tornatos incudi reddere versus.
 
aut
ter natostorquatos
 
442      si defendere delictum quam vertere malles,  
443      nullum ultra verbum aut operam insumebat inanem,
nullum ultra verbum aut operam insumebat inanem,
nullum ultra verbum aut operam insumebat inanem,
 
nil ultra verbi aut operae insumebat ianis
sumebat
inane
 
444      quin sine rivali teque et tua solus amares.  
445      vir bonus et prudens versus reprehendet inertis,
vir bonus et prudens versus reprehendet inertis,
 
reprehendætreprendit
inertesinhertes
 
446      culpabit duros, incomptis adlinet atrum
culpabit duros, incomptis adlinet atrum
 
inconptis
alinetallinetobelum
 
447      transverso calamo signum, ambitiosa recidet
transverso calamo signum, ambitiosa recidet
 
transvorso
ambiciosa
 
448      ornamenta, parum claris lucem dare coget,
ornamenta, parum claris lucem dare coget,
 
claris coget dare lucumlucem claris dare cogit
cogit
 
449      arguet ambigue dictum, mutanda notabit:
 
motanda
 
450      fiet aristarchus; non dicet ‘cur ego amicum
fiet aristarchus; non dicet ‘cur ego amicum
 
aristarcus
nec
 
451      offendam in nugis?’ hae nugae seria ducent
 
nuge
 
452      in mala derisum semel exceptumque sinistre.
 
sinistrae
 
453      ut mala quem scabies aut morbus regius urget
 
urguet
 
454      aut fanaticus error et iracunda diana,  
455      vesanum tetigisse timent fugiuntque poetam
vesanum tetigisse timent fugiuntque poetam
 
vesanum
fugientque
 
456      qui sapiunt, agitant pueri incautique sequuntur.
 
secuntursequntur
 
457      hic, dum sublimis versus ructatur et errat,
 
ructator
 
458      si veluti merulis intentus decidit auceps
si veluti merulis intentus decidit auceps
 
sic
merolis
 
459      in puteum foveamve, licet ‘succurrite’ longum
in puteum foveamve, licet ‘succurrite’ longum
 
foveamque
succurritæ
 
460      clamet, ‘io cives’, non sit qui tollere curet.
 
ne
 
461      si curet quis opem ferre et demittere funem,
si curet quis opem ferre et demittere funem,
 
si quis curat
dimittere
 
462      ‘qui scis, an prudens huc se deiecerit atque
 
proiecerit
 
463      servari nolit?’ dicam siculique poetae
 
poete
 
464      narrabo interitum. ‘deus inmortalis haberi
 
immortalis
 
465      dum cupit empedocles, ardentem frigidus aetnam
dum cupit empedocles, ardentem frigidus aetnam
 
enpedocles
&hnamethnamhethnam
 
466      insiluit. sit ius liceatque perire poetis:  
467      invitum qui servat, idem facit occidenti.
 
invictum
 
468      nec semel hoc fecit nec, si retractus erit, iam  
469      fiet homo et ponet famosae mortis amorem.
 
vivet
 
470      nec satis adparet, cur versus factitet, utrum
nec satis adparet, cur versus factitet, utrum
 
apar&
dictitet
 
471      minxerit in patrios cineres an triste bidental
minxerit in patrios cineres an triste bidental
 
mixerit
aut
 
472      moverit incestus: certe furit ac velut ursus,
moverit incestus: certe furit ac velut ursus,
 
incertus
velud
 
473      obiectos caveae valuit si frangere clatros,
obiectos caveae valuit si frangere clatros,
 
obiectas
clatror
 
474      indoctum doctumque fugat recitator acerbus;  
475      quem vero arripuit, tenet occiditque legendo,
 
vere
 
476      non missura cutem nisi plena cruoris hirudo’.  

TESTIMONIA


Ln. 1 sq. Petrus Cluniacensis epist. IIII 17 [biblioth. Cluniac. p. 816-b] et legis Sarracenorum synops. p. 1113-e: ‘et sic undique monstruosus, ut ille ait, humano capiti cervicem equinam (equinam cerv: epist. IIII 17) et plumas avium copulat’

Ln. 1 sq. Symmachus epist. I 4: ‘haud ita Flaccus tuus praecepit in illis poeticae artis edictis, quorum hoc memini esse principium: ne humano capiti cervix equina iungatur’

Ln. 1—4. Quintilianus instit. VIII 3, 60: ‘id enim tale monstrum, quale Horatius in prima parte libri de arte poetica fingit: humano capiti — velit et cetera ex diversis naturis subiciat’

Ln. 1—4. cf. Ioannes Saresberiensis policr. II 18: ‘disiuncta coniungit, ut si humano capiti cervicem iungat equinam varias inducens undique plumas, ut iuxta poetam turpiter atrum desinat in piscem mulier formosa superne’

Ln. 1—4. Petrus Cluniacensis epist. I 16 [biblioth. Cluniacens. ed. Marrier. p. 637-c]: ‘ne forte iuxta poetam humano capiti cervicem pictor equinam iungere videaris, et mulierem formosam superne in atrum piscem desinere cogas’

Ln. 2. cf Prudentius contra Symmachum II 50 sq.: ‘desine terga hominis plumis obducere; frustra fertur avis mulier magnusque eadem dea vultur’

Ln. 3 sq. cf Ioannes Saresberiensis policr. II 15: ‘phantasma, quum rerum ignotae videntur species ... a natura discrepantes, ut si forte nec pes nec caput uni reddatur formae, dura tetrum desinit in piscem mulier formosa superne’

Ln. 4. ‘faciem formosa superne’ schol. Lucan. VIIII 317

Ln. 7—9. ‘velut aegri somnia vanas fingentis species, ut — formae’ Ioannes Saresberiensis policr. VII 12

Ln. 8 sq. cf Ioannes Saresberiensis policr. II 15: ‘phantasma, quum rerum ignotae videntur species ... a natura discrepantes, ut si forte nec pes nec caput uni reddatur formae, dura tetrum desinit in piscem mulier formosa superne’

Ln. 9 sq. ‘pictoribus — potestas’ Venantius Fortunatus V 4 p. 170

Ln. 9. florileg. Nostradam.

Ln. 11. ‘veniam’ incerti exc. arg. gr. § 26 p. 207 Eichenf. et Endl.

Ln. 13. ‘geminentur’ incerti exc. arg. gr. § 26 p. 207 Kichenf. et Endl.

Ln. 18. Porph. ad c. IIII 4, 38

Ln. 18. annales Stadenses a. 1224 [Pertz. XVI p. 358]

Ln. 19—22. om. ‘si — pingitur’ florileg. Nostradam.

Ln. 20. ‘exspes’ incerti excerpta argumenti grammatici § 26 p. 207 Eichenf. et Endlich.

Ln. 20 sq. huc respexisse videatur Persius 1, 88 sq.: ‘cantas cum fracta te in trabe pictum ex umero portes’

Ln. 21 sq. ‘amphora — exit?’ Hieronym. ep. ad Marcellam 27, 3

Ln. 21 sq. flor. Paris. 8069

Ln. 21 sq. floril. Cusanum C. 14.

Ln. 21 sq. annales s. Disibodi a. 1090 [Pertz. XVII p. 12] chronic. a. 1150 [Perz. VIII p. 246]

Ln. 21 sq. cf Hieronymus epist. 107 ad Laetam 3: ‘paene lapsus sum ad aliam materiam et currente rota, dum urceum facere cogito, amphoram finxit manus’

Ln. 21 sq. Apollinaris Sidonius epist. VIIII 16: ‘secundum regulas Flacci ubi amphora coepit instituti urceus potius exisse videatur’

Ln. 21 sq. Regino Prumiensis de harmonica institutione 17 [I p. 244 Gerbert]: ‘currente rota amphora cepit institui: cur urceus exit?’

Ln. 23. cf ‘ecbasis captivi vv. 719 sq. ‘fiat velle tuum, simplex dumtaxat et unum, sit fixum quod vis, sit vivax gratia nobis’

Ln. 25 sq. ‘cui contraria est ea, qua fit ex vicino transitus ad diversa ut similia: brevis esse laboro, obscurus fio et quae secuntur’

Ln. 25 sq. Quintil. VIIII 3, 65; idemque VIII 3, 82: ‘âñᾰ÷õëïãίáí male imitantes sequitur obscuritas’

Ln. 25 sq. cf Ausonius epist. 19 post v. 10 p. 267 Bipont.: ‘iucundissimum poema ... in epitomen coegisti tanta elegantia, solus ut mihi videare assecutus, quod contra rerum naturam est, brevitas ut obscura non esset’

Ln. 25—31. florileg. Nostradam.

Ln. 30. cf vita Benedicti abbatis Consensis prolog. [Pertz. XIIII = XII p. 197]: ‘sed ne iam videar delfinum silvis appingere, fluctibus aprum’

Ln. 32. ‘Aemilium ludum’ incerti exc. arg. gr. § 51 p. 210 Eichenf. et Endl.

Ln. 32—37. Ioannes Saresberiensis policr. prolog. I. VI

Ln. 33. ‘et — capillos’ Servius ad Aen. VI 848

Ln. 35. hunc’ incerti exc. arg. gr. § 51 p. 210 Eichenf. et Endl.

Ln. 45. Servius ad georg. II 475 ad Aen. I1II 412; 415

Ln. 47 sq. ‘dixeris — nonum’ Priscianus instit. XVIII 12, 101

Ln. 47 sq. historia pontificalis 12 [mon. Germ. SS. XX 526]

Ln. 47 sq. cf Persius s. 5, 14: ‘verba togae sequeris iunctura callidus acri’

Ln. 47—51. florileg. Nostradam.

Ln. 50. schol. Lucan. II 543. glossarium Mai [classic, auct. VIII 130]

Ln. 50. ‘cinctutis’ incerti exc. gramm. § 51 p. 210 Eichenf. et Endl.

Ln. 52 sq. ‘et — detorta’ Servius volgatus ad Aen. IIII 34

Ln. 55 sq. ‘ego — invideor’ Priscianus instit. XVIII 18, 138

Ln. 56. ‘ut in arte poetica: invideor *(φ)θόνοῦμαι*’ schol. Ã epist. I 6, 21

Ln. 56. ‘invideor’ Pseudoaugustinus de grammatica c. 15

Ln. 58—63. ‘Licuit — nostraque’ flor. Nostr.

Ln. 60 sq. cf Hieronymus praefat. ad II. libr. Osee [Vallars. VI p. 54]: ‘postquam autem reversa fuerit terra in terram suam et tam nos qui scribimus, quam eos qui de nobis iudicant, pallida mors [Hor. c. I 4, 13] subtraxerit et alia venerit generatio primisque foliis virens silva succreverit, tunc sine nominum dignitate sola iudicantur ingenia’

Ln. 60—62. Diomedes p. 400 Ê.

Ln. 60. ‘Valerius ... Horatium dixisse ait: ut silvae flores pronos mutantur in annos et prima cadunt, ita verborum vetus interit (interit’ cod.) aetas, et nova iuvenum ritu florent modo nata vigentque (motat augentq; cod.) et rel.’ excerpt. ex comm. in Donat. vol. V p. 326 K. ex cod. Lavantino saec. VIIII

Ln. 62. cf Terentius Scaurus apud Gainfredum p. 19 [classic. auct. ed. Mai. V p. 150]: ‘postrema aetas mundi ut disciplinam pristini saeculi, ita et sermonem fastidire coepit et nova parere verba, quae iuvenum ritu florent et vigent’

Ln. 63. ‘debemur — nostraque’ Servius ad Aen. VIIII 96

Ln. 63. florilegium Parisin. 8818-a

Ln. 63. Hildebertus moral. philos. p. 971

Ln. 63. Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67.

Ln. 63. vita Adalberonis c. 11 [Pertz. XIIII = XII p. 134]

Ln. 63 sq. receptus — arcet’ Quintilianus instit. VIII 6, 23

Ln. 63—65. Priscianus instit. VI 16, 83

Ln. 65. ‘Horatius corripuit, ut: sterilisque diu palus aptaque remis’ Servius ad Aen. VI 107.

Ln. 65. ‘sterilisque — remis’ Servius ad Aen. II 69

Ln. 65. ‘sterilisque — remis’ Servius Honoratus de finalibus 6 p. 452 K.

Ln. 68. ‘...de fluvio: doctus iter melius’ Porph. ad epist. I 14, 30

Ln. 68—72. ‘Mortalia — loquendi’ florileg. Nostradam.

Ln. 68—72. ‘mortalia facta peribunt’ florilegium Paris. 8818-a

Ln. 68—72. Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 69. cf ecbasis captivi v. 720: ‘... sit vivax gratia nobis’

Ln. 70—72. Ioannes Saresberiensis metalog. I 16; III 3

Ln. 72. Ioannes Saresberiensis metalog. III 4

Ln. 73 sq. Marius Victorinus I 12 , 5 p. 66 Gaisf.

Ln. 73 sq. Ioannes Victoriensis p. 273 B.

Ln. 75 sq. Marius Plotius III 45 p. 258 Gaisf.

Ln. 75 sq. Charisius p. 202 K.: ‘Horatius (Persius cod. Neapol.) epistolarum: versibus impariter iunctis’

Ln. 75 sq. ‘impariter ... adverbium ... figuravit’ Q. Terentius Scaurus in commentariis in artem poeticam lib. X apud Charis. 1. 1.

Ln. 77. cf Terentianus Maurus 1721: ‘pentametrum dubitant quis primus finxerit auctor, quidam non dubitant dicere Callinoum’

Ln. 77 sq. Marius Plotius III 44

Ln. 78. ‘certant — est’ annales Stadenses a. 1224 [Pertz. XVI p. 358]

Ln. 78. ‘et — est’ Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 78. chronic. Magni Presb. a. 1209 [Pertz. XVII p. 626]

Ln. 79. nescio an huc respexit Apollin. Sidonius c. 9, 211: ‘non laesi Archilochi feros iambos’

Ln. 79—82. Porphyrion interpolatus, non codd., ad c. I 16, 2

Ln. 85. cf Statius s. I 6, 41: ‘non sic libera vina tunc fluebant’

Ln. 86. Acr. ad v. 89

Ln. 88. Hieronymus contra Ruffinum lib. I c. 17 [Vallars. II p. 473-c]: ‘nec Horatium audiunt commonentem: cur — malo’

Ln. 88. florileg. Nostradam.

Ln. 90 sq. Marius Plotius IIII 8 p. 269 Gaisf.

Ln. 92. florileg. Nostradam.

Ln. 92. Ioannes Saresberiensis policr. I 4; metalog. II 19

Ln. 93. Donatus ad Terent. adelph. V 3, 3 eq.

Ln. 94. Hieronymus epist. 54 ad Furiam 2 [Vallars. 1 p. 282-e]

Ln. 97. ‘ut superius (sup Barcin.): proicit (prospicit ó, pro hic Barcin.) ampullas’ schol. Ã epist. I 3, 14

Ln. 99. Adae de Fulda musicae pars secunda c. 11 [III p. 353 Gerbert.]

Ln. 99—103. florileg. Nostradam.

Ln. 100. Servius [Sergius] comm. in Donatum p. 415 K.

Ln. 101 sq. cf Senec. de ira II 2, 5: ‘inde est quod adridemus ridentibus et contristat nos turba maerentium’; de dementia II 6, 4: ‘semper adridere ridentibus’

Ln. 101—103. ‘ut — tibi ipsi’ Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 102 sq. ‘si vis — tibi’ Ioannes Saresberiensis metal. I 17

Ln. 104 sq. ‘male — ridebo’ Ioannes Saresberiensis metalog. I 17

Ln. 104—111. ‘Male si — lingua’ florileg. Nostradam.

Ln. 105 sq. ‘tristia mestum vultum verba decent’ Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 105 sq. Ioannes Victoriensis V 9 p. 411 B.

Ln. 105—107. ‘tristia — dictum (sic)’ florilegium Paris. 8069

Ln. 105—117. ‘tristia — agelli’ Hildebertus moral. philos. p. 984

Ln. 106. Conradi de Fabaria casus s. Galli c. 11 [Pertz. II p. 174]

Ln. 106. ‘vultum verba decent’ florilegium Paris. 8818

Ln. 108—111. Ioannes Saresberiensis metalog. I 17

Ln. 113. florilegium Cusanum C 14 ex Pph. non ex Hor.

Ln. 114—116. ‘intererit — fervidus’ Servius interpolatus (saec. XV) ad Aen. XII 18

Ln. 114—124. florileg. Nostradam.

Ln. 116. cf Avien. progn. 468: ‘sique sues lentae, si lanae sedula nutrix’

Ln. 117. cf Ovid. fast. V 499: ‘forte senex Hyrieus angusti cultor aagelli’

Ln. 120. ‘ponere dicit scribere, ut Horatius: scriptor — Achillem’ schol. Pers. 1, 70

Ln. 120. ‘si — Achillen’ Porph. ad art. poet. 190

Ln. 122. ‘iura — nata’ Servius ad Aen. II 29

Ln. 124. cf Ovidius trist. I 5, 22: ‘fecerunt furiae, tristis Oresta, tuae’

Ln. 126. ‘servetur ad imum’ ecbasis captivi v. 830

Ln. 126 sq. ‘hoc praecipit Horatius in arte poetica: servetur — constet’ Servius ad Aen. VI 176 interpolatus (saec. XV)

Ln. 128—135. florileg. Nostradam.

Ln. 133 sq. ‘nec — interpres’ Servius ad Aen. I 223; XI 1

Ln. 133 sq. Hieronymus epist. 57 ad Pammachium 5 [Vallars. I p. 309-a], hic praemissis: ‘sed et Horatius vir acutus et doctus hoc idem in arte poetica erudito interpreti praecipit’

Ln. 134. ‘nec — artum’ tractat. Vindobon. ad art. poet. v. 149

Ln. 138. cf Quintilianus instit. 1 5, 6: ‘occurrat mihi forsan aliquis: quid hic promisso tanti operis dignum?’

Ln. 138. Petrus Cluniacensis epist. IIII 17 [biblioth. Cluniac. p. 829-e]: ‘sed ne de his illud usitatum dicatur: quid — hiatu?’

Ln. 138 sq. florileg. Nostradam.

Ln. 138 sq. Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 139. Hieronymus advers. Iovinianum lib. I 1 [Vallars. II p. 238-a]

Ln. 139. Probus cath. p. 25 K.

Ln. 139. florilegium Paris. 8818-e

Ln. 139. florilegium Cusanum C 14

Ln. 139. Servius ad Aen. VIII 83

Ln. 139. vita Wolfhelmi abbatis Brunwilarensis c. 11 [Pertz. XIIII = XII p. 186]

Ln. 139. Gunzo Novariensis (saec. X invente) epist. ad Augienses fratres [apud Martenium vett. scriptt. ampl. coll. I p. 298-e]

Ln. 139. Iohannes de Monsterolio [ibid. II p. 1445-e]

Ln. 139. Uodalecalcus de Eginone et Herimanno c. 16 [Pertz. XIIII = XII p. 439]

Ln. 139. cf Ioannes Saresberiensis policr. I 13: ‘saepe quum parturiunt montes, procedit ridiculus mus’

Ln. 139. ‘nascetur — mus’ Quintilianus instit. VIII 3, 20

Ln. 139. ‘ridiculus mus’ ecbasis captivi v. 369

Ln. 141 sq. Ausonius periocha I. libri Odysseae eosdem versus usurpavit

Ln. 141 sq. Otto Frisingensis chronic. lib. I c. 26

Ln. 142. schol. Ã epist. I 2, 20

Ln. 142. Ioannes Saresberiensis policr. I 4

Ln. 143. florileg. Nostradam.

Ln. 147. Hieronymus epist. 10 ad Paulum [Vallars. I p. 24-à]

Ln. 151. cf Senec. Hercul. fur. 1075: ‘veris miscens falsa’

Ln. 151 sq. ecbasis captivi 482 sq.

Ln. 151 sq. ‘Sic veris — imum’ florileg. Nostradam.

Ln. 152. cf Willelmus vita s. Thomae: ‘ne primum medio, medium nec discrepet imo’

Ln. 158 sq. ‘reddere — humum’ schol. Statii Theb. IIII 257 p. 131

Ln. 158—165. Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 158—174. Hildebertus moral. philos. p. 982

Ln. 158—176. ‘Reddere — adimunt’ floril. Nostradam.

Ln. 161—164. Ioannes Saresberiensis policr. VIII 24

Ln. 162. vita Adalberonis c. 1 [Pertz. XIIII = XII p. 130]

Ln. 165. schol. Ã (ó Fran. onus. Hauthal. Paulyus alii) epist. II 1, 100: ‘ut alibi: et amata relinquere pernix’

Ln. 166 sq. ‘animusque — amicitias Servius ad Aen. VIII 163

Ln. 166—168. Ioannes Saresberiensis policr. VIII 24

Ln. 169. cf Columbanus ad Sethum v. 21 [cod. Paris. 8303]: ‘multa senem fragilis vexant incommoda carnis’

Ln. 169 sq. florilegium Paris. 8818-a

Ln. 169—174. Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 170. Acr. ad serm. I 1, 42: ‘ut in arte poetica: miser — uti’

Ln. 173. cf Seneca de ira II 19, 4: ‘series difficiles et queruli sunt’

Ln. 175. cf Seneca dialog. VII ad Gallionem de vita beata 20, 3: ‘ego fortunam nec venientem sentiam nec recedentem’

Ln. 175 sq. ‘multa — adimunt’ Servius ad Aen. V 344

Ln. 177. Eugraphius in Terent. Phorm. IIII 5,14: ‘partes enim virorum viros, feminarum feminas, ut docet Horatius, agere convenit’

Ln. 179. Diomedes p. 490 R.

Ln. 180 sq. ‘segnius irritant animum dimissa per aurem, quam quae sunt oculis subiecta fidelibus’ ex vita sancti Mochullei Hiberniensis episcopi [mon. Germ. SS. XX 512]

Ln. 180 sq. ‘segnius — fidelibus’ Petrus Cluniacensis contra Petrobrasianos haereticos epist. [biblioth. Cluniacens. p. 1196-c]

Ln. 180 sq. Ioannis Saresberiensis quidam amicus [apud Giles. Thomae Cantuarensis oper. IIII p. 301]

Ln. 180 sq. cf Nazarius panegyr. Constant. Aug. c. 32: ‘ad animum languidius accedunt, quae aurium via manant, quam quae oculis hauriuntur’

Ln. 180—182. ‘Segnius — spectator’ florileg. Nostradam.

Ln. 187. cf Claudianus I Eutrop. 293: ‘in volucrem Tereus, Cadmus se vertit in anguem’

Ln. 191 sq. ‘nec — incident’ Servius ad Aen. I 8; II 620; VIIII 764

Ln. 191 sq. florileg. Nostradam.

Ln. 192. ‘nec — laboret’ Diomedes p. 491 K.

Ln. 196—201. florileg. Nostradam.

Ln. 202 sq. cf Ioannes Saresberiensis policr. prolog, lib. VI: ‘nam quis a semipagano tibiam aurichalco iunctam et aemulam tubae grandioris expectet?’

Ln. 208—214. cf. Plinius nat. hist. XVI 171 D.: ‘postquam varietas accessit et cantus quoque luxuria...’

Ln. 213. ‘rusticus urbano ... turpis honesto’ ecbasis captivi v. 619

Ln. 220. Servius ad eclog. 3, 20

Ln. 220. Isidorus orig. VIII 7, 5

Ln. 220 sq. ‘carmine — nudavit’ Diomedes p. 487 K. florilegium Cusanum C 14

Ln. 220—224. ‘carmine — spectator’ Diomedes p. 491 K.

Ln. 220—224. Mar. Victorius II 4, 25 cod. Valent. fol. 35

Ln. 221. cf Ausonius Mosell. 170 sq.: ‘hic ego et agrestes Satyros et glauca tuentes Naidas extremis credam concurrere ripis’

Ln. 223. cf Ovidius metam. IIII 284: ‘dulcique animos novitate tenebo’

Ln. 224. ‘exlex’ glossarium Mai [classic. auct. VIII 200] incerti excerpta argumenti grammatici § 26 p. 207 Eichenf. et Endlich.

Ln. 230. cf Ioannes Saresberiensis policr. VIII 5: ‘nubes — captant’

Ln. 230. imitatus est Persius 5, 7: ‘grande locuturi nebulas Helicone legunto’

Ln. 232 sq. Acribo scholasticus music. p. 205 [t. II Gerbert.]

Ln. 240. ‘ex — sequar’ schol. Ã epist. II 1, 167

Ln. 240—242. ‘Ut sibi — idem’ florileg. Nostradam.

Ln. 247—250. florileg. Nostradam.

Ln. 248. Ioannes Saresberiensis policr. VIII 10: ‘offenditur enim, quibus — res’

Ln. 251 sq. ‘syllaba — citus’ Marius Plotius IIII 3

Ln. 251—262. cf. Marius Plotius IIII 30 p. 268 Gaisf.: ‘secundum rationem metri iambici huc usque extendi metrum iambicum deberet, a dimetro usque ad trimetrum, quamvis Horatius usque ad trimetrum praeceperit, cum de sexto pede vel septimo iambico nullam fecerit mentionem’

Ln. 252 sq. ‘pes — iambeis’ Pseudoacron volgatus (non Acr. ó) ad c. I 16, 24

Ln. 254—256. ‘non ita pridem — recepit’ Marius Plotius IIII 3 p. 268 Gaisf.

Ln. 257 sq. ‘non ut — socialiter’ Marius Plotius IIII 6 et IIII 7 p. 269 Gaisf.

Ln. 263. cf Auson. edyll. 4, 56: ‘te praeeunte, nepos, modulata poemata Flacci’

Ln. 267. cf ecbasis captivi v. 745: ‘hanc meruit poenam, vitasti denique culpam’

Ln. 268 sq. ‘vos — manu’ Acr. ad serm. I 3, 117

Ln. 274. Pseudoacron volgatus ad c IIII 9, 49

Ln. 274. Ioannes de Muris summa musicae c. 9 [III p. 209 Gerbert.]

Ln. 275—277. Diomedes p. 487K.

Ln. 275—280. cf. Apollinaris Sidonius carm. 9, 232—235: ‘pictum faecibus Aeschylon secutus aut plaustris solitum sonare Thespin, qui post pulpita trita sub coturno ducebant olidae marem capellae’

Ln. 275—288. Donatus (?) de tragoed. et comoedia fragm. p. XVII Klotz.

Ln. 282 sq. ‘Plerumque in vitium — regi’ florileg. Nostradam.

Ln. 283 sq. ‘lex — nocendi’ Ioannes Saresberiensis policr. VII 24

Ln. 288. Diomedes p. 489 R.

Ln. 290 sq. imit. Persius 1, 61: ‘vos o patricius sanguis’

Ln. 292—294. ‘Carmen — unguem’ florileg. Nostradam

Ln. 295. florilegium Cusanum

Ln. 297 sq. ‘Bona pars ungues non ponere — loca’ florileg. Nostradam.

Ln. 298. ‘secreta — vitat’ Pompei commentum [vol. V p. 162 Keil.]

Ln. 298. ‘balnea vitat’ Servius [Sergius] comment. in Donatum p. 431 K.

Ln. 304. Hildebertus epist. lib. I 8: ‘novimusque poetam fungi vice — secandi’

Ln. 304. cf Emisii epist. inter epist. s. Thomae Cantuarensis [IIII p. 201 Giles.]: ‘numquid tunc fungebamini vice cotis — secandi?’

Ln. 304. cf Ioannes Saresberiensis epist. 179: ‘lyricum ... imitabor fungens vice cotis — secandi’

Ln. 304 sq. ‘Fungar — secandi’ florileg. Nostradam.

Ln. 305. ‘exsors’ incerti excerpta argumenti grammatici § 26 p. 207 ed. Eichenf. et Endlich. (cf. ad vv. 20; 224)

Ln. 309. florilegia Nostrad. et Cusanum, hoc ex Porphyr., non ex Hor.

Ln. 311. Quintil. inst. I 5, 2

Ln. 311. cf Asinius Pollio apud Porphyr. ad h. v.: ‘male hercule eveniat verbis, nisi rem sequantur’

Ln. 312—316. florileg. Nostradam.

Ln. 313. ecbasis captivi v. 618

Ln. 315. ‘profecto’ incert. gramm. § 51 p. 210 Eichenf. et Endlich.

Ln. 323. ‘Grais dedit — loqui’ tractat. de duce Ernesto [VII p. 193 Haupt.]

Ln. 323. cf Apollinaris Sidonius carm. 23, 236: ‘seu linguae Argolicae rotunditate’

Ln. 323 sq. ‘Graiis ingenium — loqui’ Otto Frisingensis chronic. lib. I c. 27

Ln. 329. ‘Rem poterit servare suam’ florileg. Nostradam.

Ln. 330 sq. ‘Animos — fingi’ florileg. Nostradam.

Ln. 332. Ausonius epigr. 34, 13 sq.: ‘huius in arbitrio est, seu te iuvenescere cedro seu iubeat duris vermibus esse cibum’

Ln. 332. cf Persius 1, 42: ‘et cedro digna locutus (carmina)’

Ln. 333 sq. Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 333 sq. Ioannes Saresberiensis policr. I 8

Ln. 333 sq. idem rectius metalog. II 8

Ln. 333—337. florileg. Nostradam.

Ln. 334. Servius ad Aen. VI 660

Ln. 335—337. Hildebertus moral. philos. p. 961

Ln. 336. ecbasis captivi v. 585

Ln. 339. Servius ad Aen. XII 83

Ln. 341. glossarium Mai [classic. auct. VIII 117]

Ln. 342. cf Martialis I 25, 2—4: ‘profer opus, quod nece Cecropiae damnent Pandionis arces nec sileant nostri praetereantque senes’

Ln. 343. floriegium Parisinum 8818-a

Ln. 343. Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 343. Ioannes de Muris summa musicae c. 2 [III p. 195 Gerbert.]

Ln. 343. Adam de Fulda musicae part. tertia c. 8 [III p. 362 Gerbert.]

Ln. 343. Ioannes Saresberiensis metalog. II 8

Ln. 343. idem epist. 80: ‘alter enim omne tulit punctum et miscuit utile dulci’

Ln. 343 sq. florilegium Nostradamense

Ln. 344. ‘delectando — monendo’ ecbasis captivi v. 688

Ln. 347—353. ‘Sunt d: quidem — natura’ flor. Nostr.

Ln. 348—360. Ioannes Victoriensis IIII 7 p. 375 B.

Ln. 350. Servius ad Aen. VII 498 [Probus] de ultimis syllabis 242 K.

Ln. 350. florilegium Paris. 8818-a

Ln. 350. Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 350. cf ecbasis captivi v. 1162: ‘non semper — areus’

Ln. 350. ‘fieret quodcunque minabitur arcus’ tractat. de duce Ernesto 4 [VII p. 197 Haupt.]

Ln. 355 sq. ‘At citharedus — eadem’ florileg. Nostradam.

Ln. 359. flor. Par. 8818-a

Ln. 359. Quintil. inst. X 1, 24: ‘cum Ciceroni dormitare interim Demosthenes, Horatio vero etiam Homerus ipse videatur’

Ln. 359. ‘quandoque — Homerus’ Vincentius Bellov. spec. hist. VII 67

Ln. 359. Gunzo Novariensis [Martenii vett. scriptt. ampl. coll. I 298-e]

Ln. 359. cf Uodalecalcus de Eginone et Herimanno c. 21 [Pertz. XIIII = XII p. 440]: nisi forte dicendum sit, te ut bonum quandoque dormitare Homerum’

Ln. 359 sq. cf Hieronymus epist. 84 ad Pammac. et Ocean. 8 [Vallars. I p. 530-c]: ‘interdum magnus dormitat Homerus, verum — somnum’

Ln. 359—365. ‘Quandoque — placebit’ florileg. Nostradam.

Ln. 360. floriegium Paris. 8069

Ln. 360. ecbasis captivi v. 1225

Ln. 363 sq. Ioannes Saresberiensis policr. III 12

Ln. 364. Petrus Pictaviensis epist. ad Petrum Cluniacensem [biblioth. Cluniac. ed. Marrier p. 617-c]

Ln. 365. florilegium Paris. 8818-a

Ln. 365. Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 372—380. ‘Mediocribus — quiescit’ floril. Nostradam.

Ln. 375. ‘Sardo — papaver’ florilegium Cusanum C 14

Ln. 376. Vincentius Bellovacensis I 1

Ln. 377. [Probus] de ultimis syllabis p. 223 K.

Ln. 382. schol. Ã epist. II 1, 117: ‘ut in arte poetica: qui — fingere’

Ln. 382. florileg. Nostradam.: ‘qui — fingere’

Ln. 385. ‘quia esset observare rudis animos sub vulpe latentes, horum qui nichil invita dicant faciantve Minerva’

Ln. 385. Reineri de ineptiis cuiusdam idiotae libellus [Pertz. monum. Germ. SS. XX 593]

Ln. 388. Quintilianus praefat. ad Tryphonem § 2: ‘usus deinde Horati consilio, qui in arte poetica suadet, no praecipitetur editio nonumque prematur in annum, dabam iis otium q. s.’

Ln. 388. Flagrius ad Vergil. eclog. 9, 35: ‘Cinna Zmyrnam scripsit, quam nonum post annum. ut Catullus ait, edidit; id quod et Quintilianus ait; mule etiam Horatium in arte poetica dicunt ad eum allusisse, cum ait: nonumque prematur in annum’

Ln. 388. Gunzo Novariensis apud Marten, vett. scriptt. ampl. coll. I 297-a: ‘si quidem Cinna librum suum Smyrnam decem annis elimavit, Horatius in nonum annum carmina sine publica ostentione producenda percepit’

Ln. 389 sq. ‘Delere — reverti’ florileg. Nostradam.

Ln. 390. ‘nescit — reverti’ Augustinus epist. III 143, 4

Ln. 390. Hieronymus epist 49 ad Pammachium 2 [Vallars. I p. 234-d]

Ln. 390. Pseudoacron volgatus ad art. poet. 462 (non Acr.)

Ln. 390. Ratherius Veron. phrenes. 22 p. 242: ‘nescit enim, scribit ut Flaccus, nox missa reverti’

Ln. 390. imit. Servatius Lupus epist. 64: ‘non potest vox missa reverti’

Ln. 391—393. Servius interpolatus (cod. saec. XV) ad Aen. VI 645

Ln. 394—396. cf. Sil. It. XI 441 sq.: ‘exandita chelys lapidem testudine felix ducere et in muros posuisse volentia saxa’

Ln. 396—399. ‘fuit — ligno’ flor. Nostr.

Ln. 401 sq. Quintilianus instit. X 1, 66: ‘quid? Horatius frustra Tyrtaeum Homero subiungit?’

Ln. 408—411. Ioannes Saresberiensis metalog. I 8

Ln. 408—418. florileg. Nostradam.

Ln. 410 sq. ‘alterius — amice’ Ioannes Saresberiensis metalog. II 20 idem policr. VI 22

Ln. 414 sq. ‘qui — tibicen’ Prisciani codex interpolatus instit. XVIII 25, 247

Ln. 417. Ioannes Saresberiensis metalog. II 6

Ln. 417. ‘occupet — scabies’ Ioannes Saresberiensis policr. VII 19

Ln. 421—436. ‘Mirabor — digitus’ florileg. Nostradam.

Ln. 428—433. Ioannes Saresberiensis policr. VI 30: ‘ad singula clamat Gnatho, seu bona, seu mala sint, pulchro, bene, recte. pallescit super — movetur’

Ln. 433. ‘derisor — movetur’ Pseudoacron volgatus ad epist. I 18. 11 (non schol. Ã)

Ln. 437. florilegia Nostradam. Paris. 8818-a

Ln. 437. Basil. F IV 38

Ln. 437. Vincentius Bellovacensis specul. histor. VII 67

Ln. 437. Hildebertus moral. philos. p. 974

Ln. 437. item Wilhelmi Carnotensis electi ad Alexandrum papam [Gilberti opp. ed. Giles. II p. 212]

Ln. 437. Ioannes Saresberiensis policrat. VI 30. epist. 291

Ln. 437. cf s. Thomae epist. 50 [III p. 129 Giles.]: ‘ne vos (te Ioannes Saresberiensis policr., eum idem epist.) decipiant animi sub vulpe latentes’

Ln. 437. cf etiam Persius 5, 117: ‘astutam vapido servas sub pectore volpem’ et Reiner, laudat. ad v. 385

Ln. 441. cf Apollinar. Sidonius ep. VIIII 13: ‘Horatiana incude formatos Asclepiadeos’

Ln. 453. ‘morbus regius’ incert. grammat. § 59 p. 210 Eich. et Endl.

Ln. 455 sq. Ioannes Saresberiensis policr. VII 12

Ln. 457. ‘hic — ructatur’ Servius ad Aen. III 576

Ln. 459 sq. ‘Horatius: licet — clamet’ Charisius p. 204 K.

Ln. 460. ‘non — curet’ ecbasis captivi v. 744

Ln. 466. cf Ovidius metam. II 280 sq.: ‘liceat periturae ... igne perire tuo’

Ln. 467. florileg. Nostradam.

Ln. 467. cf Seneca Phoen. 100: ‘occidere est vetare cupientem mori’

Ln. 471. schol. Lucan. I 608: ‘nam hodie vocatur bidental a bidentibus ibi immolatis, ut dicit Horatius’

Ln. 471. cf Persius s. 2, 27: ‘triste ... bidental’

Ln. 473. ‘obiectos valeat si frangere clathros’ glossarium Mai [classic auct. VIII 106]

Ln. 474—476. florilegium Nostradamense

Ln. 476. glossarium Mai [classic. auct. VIII 269] ecbasis captivi v. 761

Ln. 476. Otto Frisingensis de rebus gestis Friderici I. imperat. lib. I c. 16

Ln. 476. Ioannes Victoriensis I 10 p. 298 ed. B.

Ln. 476. Cisterciensis quidam in cod. Vindobon. 883 fol. 31

Ad graece scripta legenda typus graecus extrahe


GAI M. SEVER • MMDCCLX • MMDCCLXVII