1 | qui fit, maecenas, ut nemo, quam sibi sortem | quid mecenas |
2 | seu ratio dederit seu fors obiecerit, illa | sors ulla |
3 | contentus vivat, laudet diversa sequentis? | laudat – laude sequentes |
4 | ‘o fortunati mercatores’ gravis annis ‘o fortunati mercatores’ gravis annis | fortunate gaves armis |
5 | miles ait, multo iam fractus membra labore; miles ait, multo iam fractus membra labore; | mites menbra dolore |
6 | navem | |
7 | ‘militia est potior. quid enim? concurritur: horae ‘militia est potior. quid enim? concurritur: horae | milicia pocior – porcior quid ni |
8 | momento cita mors venit aut victoria laeta.’ | aut cita leta – letta – loeta |
9 | ladat | |
10 | sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat; sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat; sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat; | cantu consultor cantum ostia ubi hostia |
11 | ille, datis vadibus qui rure extractus in urbem est, | rupe urbe |
12 | solos felicis viventis clamat in urbe. | viventes cantat |
13 | cetera de genere hoc adeo sunt multa loquacem | caetera loqace |
14 | delassare valent fabium. ne te morer, audi, | volent moror |
15 | ||
16 | vultis | |
17 | ||
18 | vos hinc mutatis discedite partibus. eia, vos hinc mutatis discedite partibus. eia, | motatis discite heha – heia |
19 | quid statis?’ nolint. atqui licet esse beatis. quid statis?’ nolint. atqui licet esse beatis. | nolent adqui beatos |
20 | quid causae est, merito quin illis iuppiter ambas | iupiter – turpiter |
21 | iratus buccas inflet neque se fore posthac | bucchas ponsthac |
22 | prebeat | |
23 | praeterea, ne sic ut qui iocularia ridens praeterea, ne sic ut qui iocularia ridens | interea – praetereo – preterea nec occularia – ocularia |
24 | percurram quamquam ridentem dicere verum percurram quamquam ridentem dicere verum | percurrant quanquam discere |
25 | dant olim | |
26 | indiscere | |
27 | sed tamen amoto quaeramus seria ludo: sed tamen amoto quaeramus seria ludo: sed tamen amoto quaeramus seria ludo: | set tandem amato – amisso quaerantur – queramus |
28 | qui terram | |
29 | perfidus hic caupo, miles nautaeque, per omne | campo meles |
30 | ||
31 | sese ferre, senes ut in otia tuta recedant, sese ferre, senes ut in otia tuta recedant, | ut motia ocia recedunt |
32 | ||
33 | parvula | |
34 | ore trahit quodcumque potest atque addit acervo | thrait que cumque – quodcunque |
35 | quem struit, haud ignara ac non incauta futuri. quem struit, haud ignara ac non incauta futuri. | stravit haut aut |
36 | constristat | |
37 | non usquam prorepit et illis utitur ante | nonus quam proreppit – proripit |
38 | quaesitis sapiens, cum te neque fervidus aestus quaesitis sapiens, cum te neque fervidus aestus | quae sitis paciens – patiens estus |
39 | demoveat lucro neque hiems, ignis mare ferrum, demoveat lucro neque hiems, ignis mare ferrum, | dimoveat – dummoveat hiemps matre |
40 | nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter. | te sit dicior |
41 | immensum | |
42 | furtim defossa timidum deponere terra? furtim defossa timidum deponere terra? furtim defossa timidum deponere terra? | fortim deffossa tumidum supponere |
43 | quod, si conminuas, vilem redigatur ad assem? quod, si conminuas, vilem redigatur ad assem? | quod si – quodsi comminuas vellem redicatur |
44 | at ni id fit, quid habet pulcri constructus acervus? at ni id fit, quid habet pulcri constructus acervus? | ud pulchri acervo – acervos |
45 | milia frumenti tua triverit area centum: | millia trui attriverit |
46 | non tuus hoc capiet venter plus ac meus: ut, si | hic quam |
47 | reticulum panis venalis inter onusto reticulum panis venalis inter onusto | panes venales – venanis honusto |
48 | forte vehas umero, nihilo plus accipias quam forte vehas umero, nihilo plus accipias quam | veas humero nichilo |
49 | qui nil portarit. vel dic quid referat intra qui nil portarit. vel dic quid referat intra qui nil portarit. vel dic quid referat intra | nihil portaris |
50 | naturae finis viventi, iugera centum an naturae finis viventi, iugera centum an | natura fines vinitis – vivent – viventis |
51 | mille aret? ‘at suave est ex magno tollere acervo.’ mille aret? ‘at suave est ex magno tollere acervo.’ | ad sua vert – suavest tolleret |
52 | dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas, | cum tantumdem |
53 | cur tua plus laudes cumeris granaria nostris? | cum cumeris laudas – laudas cumeris |
54 | ||
55 | vel cyatho et dicas ‘magno de flumine mallem vel cyatho et dicas ‘magno de flumine mallem | cihato – cyato de magno malim – malis – malit – malle |
56 | tantumdem | |
57 | plenior ut siquos delectet copia iusto, plenior ut siquos delectet copia iusto, plenior ut siquos delectet copia iusto, | et siquis delectat cornu |
58 | avulsos – avulsus | |
59 | at qui tantuli eget quanto est opus, is neque limo at qui tantuli eget quanto est opus, is neque limo at qui tantuli eget quanto est opus, is neque limo | atqui tantulo æeget – tanto leget quanto stopus – quantum est opus |
60 | turbatam haurit aquam neque vitam amittit in undis. | turbata haurit aqua nec |
61 | at bona pars hominum decepta cupidine falso | ut par |
62 | abeas – abes | |
63 | miseram | |
64 | quatinus | |
65 | contempnere – contenpnere | |
66 | ac – ad | |
67 | ipse domi, simul ac nummos contemplor in arca.’ | acmum mos arca |
68 | tantalus a labris sitiens fugientia captat tantalus a labris sitiens fugientia captat tantalus a labris sitiens fugientia captat | ab siciens fugiencia captas |
69 | flumina quid rides? mutato nomine de te | multato de&e |
70 | ||
71 | indormis inhians et tamquam parcere sacris indormis inhians et tamquam parcere sacris | insomnis – qui dormis inhias inquam – quanquam – tanquam |
72 | cogeris aut pictis tamquam gaudere tabellis. | ac – et tanquam |
73 | nescis, quo valeat nummus, quem praebeat usum? nescis, quo valeat nummus, quem praebeat usum? | quid numus prebeat |
74 | olus | |
75 | negantis | |
76 | nocteque | |
77 | ||
78 | ne te conpilent fugientes, hoc iuvat? horum | nec compilent |
79 | semper ego optarim pauperrimus esse bonorum. | obtarum – optarem malorum |
80 | at si condoluit temptatum frigore corpus at si condoluit temptatum frigore corpus at si condoluit temptatum frigore corpus | ac conduluit temtatum corpore frigus |
81 | adfixit – affixit – afflixit – aflixit | |
82 | adsiderat – assidat – assideat | |
83 | gnatis reddat – natis reddat – notis reddat – reddat natis | |
84 | salvom te volt – salvum te vult – te salvum vult – te vult salvum | |
85 | vuicini | |
86 | ||
87 | si nemo praestet, quem non merearis, amorem? si nemo praestet, quem non merearis, amorem? | prestet mercaris honorem |
88 | an si cognatos, nullo natura labore | ac si – ad si – an sic – at si – at sic – atqui – aut si – et si – nec si – non si – sic si – ut si nulla |
89 | servareque amicos, ¦¦ infelix operam – servareque amicos ¦¦ infelix, operam | |
90 | infelix operam perdas, ut siquis asellum | linfelix perdes – perdis |
91 | in campo doceat parentem currere frenis? | campum docent |
92 | denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, | querendi dumque – quoque |
93 | ||
94 | incipias, parto quod avebas, ne facias quod incipias, parto quod avebas, ne facias quod | partho – porto cupiebas – habeas – habebas – havebas – huecbas faciat |
95 | ummidius quidam; non longa est fabula: dives | humidius – numidius – umidius – vimidius qui tam |
96 | ut metiretur nummos, ita sordidus, ut se | metireretur surdibus |
97 | non umquam servo melius vestiret, ad usque non umquam servo melius vestiret, ad usque non umquam servo melius vestiret, ad usque | nonnumquam unquam melius servo adusque – at usque |
98 | suppremum | |
99 | opprimeret, metuebat. at hunc liberta securi | opprimere liperta |
100 | tindaridarum – tyndaridum – tyndaris. horum | |
101 | ‘quid mi igitur suades? ut vivam naevius aut sic ‘quid mi igitur suades? ut vivam naevius aut sic ‘quid mi igitur suades? ut vivam naevius aut sic ‘quid mi igitur suades? ut vivam naevius aut sic | quidne mihi maenius – menius – nævius – nenius – nevius an sicut |
102 | ut nomentanus?’ pergis pugnantia secum | nomentaneus – nomentus pugnancia |
103 | frontibus adversis conponere: non ego avarum | componere davum |
104 | cum veto te, fieri vappam iubeo ac nebulonem: | ulto aut |
105 | est inter tanain quiddam socerumque viselli: est inter tanain quiddam socerumque viselli: est inter tanain quiddam socerumque viselli: | tanaim – tanayn tanta inquid dam generumque – socerum beselli – biselli – breselli – liselli – viscelli – visellius – visselli |
106 | ||
107 | nequid | |
108 | illuc, unde abii, redeo, qui nemo, ut avarus, illuc, unde abii, redeo, qui nemo, ut avarus, illuc, unde abii, redeo, qui nemo, ut avarus, | abit – habii qui nemo ut cur nemo ut – ne non ut – nec non ut – nemo nam ut – nemo unquam ut – nemo ut – nemo ut si – nemon aut – nemon ut – nemoque ut – nunc nemo ut – quia nemo ut – qum nemo ut ut nemo avarus |
109 | se probet ac potius laudet diversa sequentis, se probet ac potius laudet diversa sequentis, | at pocius sequentes |
110 | quodque aliena capella gerat distentius uber, | aligena distencius |
111 | tabescat neque se maiori pauperiorum tabescat neque se maiori pauperiorum | nec meliori pauperiorem |
112 | turbae conparet, hunc atque hunc superare laboret. | turbe comparet – oparet |
113 | sic festinanti semper locupletior obstat, sic festinanti semper locupletior obstat, | si lucupletior obstet – obsto – optet |
114 | ut, cum carceribus missos rapit ungula currus, | sic missis |
115 | suis | |
116 | praeteritum temnens extremos inter euntem. praeteritum temnens extremos inter euntem. | preteritum tempnens – tempteus intereuntem – praeter euntem |
117 | inde fit, ut raro, qui se vixisse beatum | dixisse – vexisse – visxisse |
118 | dicat et exacto contentus tempore vita | contemptus vitae |
119 | cedat uti conviva satur, reperire queamus. | caedat beatus |
120 | iam satis est. ne me crispini scrinia lippi iam satis est. ne me crispini scrinia lippi | nam crisippi lippini – lippum |
121 | conpilasse putes, verbum non amplius addam. | compilasse putas |
TESTIMONIA
Ln. 1. INSCR. cf Apoll. Sid. c. 9, 233 sq.: ‘non quod per satiras, epistularum sermonumque sales nonumque epodon libros carminas ac poeticam artem Phoebi laudibus et vagae Dianae conscriptis voluit sonare Flaccus’. c. 23, 453: ‘quamvis post satiras lyramque tendat ille ad Pindaricum volare cygnum’
Ln. 1. ‘qui fit Maecenas’ gloss. Mai class. auct. VIII 940
Ln. 1—3. cf. Hildebert. moral. fil. 980: ‘ex hoc vitio oritur, quod nemo sua sorte contentus vivat, sed laudet diversa sequentes’
Ln. 3. cf Sedul. carm. pasch. I 325: ‘ambo errore pares, quamquam diversa sequentes’
Ln. 4—5. ‘o felices mercatores — ait’ Petrus Cluniacensis epist. IIII 36
Ln. 6—7. ‘mercator — potior’ Petrus Cluniacensis epist. IIII 36
Ln. 7—8. ‘concurritur — laeta’ Ioann. Saresber. policr. VII 16
Ln. 13—14. ‘cetera — loquacem ut lassare queant (lassare ut valeant [ed. Ascens]) Fabium’ Ioann. Sar. policr. I 13
Ln. 24. ‘ridentem — verum’ Ioann. Sar. pol. VIII 11
Ln. 24. ‘quam dicere verum’ ecbasis capt. 484
Ln. 25. cf Hieronym. epist. 128: ‘itaque Pacatula nostra — litterarum elementa cognoscat, iungat syllabas, discat nomina, verba consociet, atque ut voce tinnula ista meditetur, proponatur ei crustula’
Ln. 25. ‘ut — doctores’ Servius ad Aen. VII 115
Ln. 25. ‘dant — doctores’ Servius ad Georg. III 360
Ln. 25—26. ‘sic pueris — prima’ Ioann. Saresber. metal. III 3
Ln. 27. cf ecbasis capt. u. 831: ‘ne tamen — ludo’
Ln. 29—30. ‘per — currant’ schol. Ã ad epist. I 5, 2
Ln. 33. Servius ad Aen. IIII 402
Ln. 33. floril. Paris. 8818 et Nostradam. 188
Ln. 36. Pseudoacron volgatus (non A) ad epod. 11, 13 cf.
Ln. 36. Auson. epist. 24, 102: ‘effusaque hiemem contristat aquarius unda’
Ln. 36—37. ‘quae — prorepit’ Servius ad Aen. IIII 403
Ln. 41 sq. Seruius ad Aen. X 526
Ln. 43. florileg. Cusan.
Ln. 46. florileg. Kostrad. 188 ‘non — meat’ florileg. Paris. 8818
Ln. 55. cf Hildebert. moral. pliilos. 961: ‘ac si de magno flumine cyathum propinet quis sorbillandum’
Ln. 62. Hildebert. moral, philos. 990
Ln. 65. cf mythogr. Ill tract. 5, 6 ap. Mai class, auct. III 186 = ap. Bodeum p. 174: ‘innuit feneratorum vitam in omnibus, ut probat Horatius, sordidam’
Ln. 68—69. ‘Tantalus — flumina’ schol. Statii Theb. III 538
Ln. 68—69. Vincentius Bellou. spec. hist. 69
Ln. 68—70. ‘Tantalus — narrator’ Servius ad Aen. VI 603 (sed u. 68 non extat in codd.) florileg. Nostradam.
Ln. 69 sq. ‘quid rides? mutato nomine fabula de te narratur’ florileg. Paris. 8069
Ln. 69. ‘quid rides? fabula narratur, mutato nomine, do te’ mythogr. II c. 102 ap. Mai class, auct. III 122 = àð. Bodeum I 109
Ln. 72. florileg. Nostradam.
Ln. 72. ‘aut — tabellis’ florileg. Cusanum
Ln. 76. cf Gerberti epist. 8: ‘fortunam nostrum sola vestra conturbat absentia noctesque diesque’
Ln. 78. ‘ne — fugientes’ gloss. Mai class. auct. VIII 152. 417
Ln. 78—79. ‘horum — bonorum’ Priscian. XVIII 2, 22 florileg. Cusan. et Nostradam.
Ln. 86. florileg. Paris. 8818-a et Nostradam.
Ln. 94—95. ‘ne — quidam’ Charis. II 14 p. 228 K.
Ln. 94. Diomed. I p. 394 K.
Ln. 100. ‘fortissima Tyndaridarum’ Quintilianus VIIII 4, 65
Ln. 103—104. ‘non — iubeo’ gloss. Mai class, auct. VIII 614
Ln. 106 sq. Hildebertus moral. philos. 981
Ln. 106. Vincent. Bellonac. spccul. hist. 69
Ln. 106. florileg. Paris. 8818-a et Cusainum et Nostradam.
Ln. 119. ‘ut conviva satur’ Prisc. V 2, 6
Ln. 120—121. ‘ne — putes’ Acr. ad serm. I 4, 14
Ln. 120. schol. Y (non Acr.) ad serm. II 7, 45
Ln. 120. Porph. ad serm. I 4, 14
Ln. 121. cf ecbasis capt. u. 1229: ‘sermonem claudam, verbum non amplius addam’
Ad graece scripta legenda typus graecus extrahe
GAI M. SEVER • MMDCCLX • MMDCCLXVII