Q. HORATIUS FLACCUS • OPERA ET COMMENTARII
CARM. ICARM. IICARM. IIICARM. IVCARM. SAEC.EP.SERM. ISERM. IIEPIST. IEPIST. IIA. P.

varia lectio et testimonia


opus et commentarii • varialectio et testimonia • prosodia et metra
1      ‘unde et quo catius?’ ‘non est mihi tempus, aventi
‘unde et quo catius?’ ‘non est mihi tempus, aventi
 
quo is
avendiavtentihabentihaventi
 
2      ponere signa novis praeceptis, qualia vincent
ponere signa novis praeceptis, qualia vincent
 
preceptis
vincantvincunt
 
3      pythagoran anytique reum doctumque platona.
pythagoran anytique reum doctumque platona.
pythagoran anytique reum doctumque platona.
 
pitagoranpithagoranpytagoran
anetiqueanitiqueantiqueantyquiteanytiutique
platonem
 
4      ‘peccatum fateor, cum te sic tempore laevo
 
levo
 
5      interpellarim; sed des veniam bonus, oro.
interpellarim; sed des veniam bonus, oro.
 
interpellareminterpellarum
set
 
6      quodsi interciderit tibi nunc aliquid, repetes mox,
quodsi interciderit tibi nunc aliquid, repetes mox,
quodsi interciderit tibi nunc aliquid, repetes mox,
quodsi interciderit tibi nunc aliquid, repetes mox,
 
quod si
quod si intercideritquod sinterciderit
tunc
aliquit
 
7      sive est naturae hoc sive artis, mirus utroque.’
sive est naturae hoc sive artis, mirus utroque.’
sive est naturae hoc sive artis, mirus utroque.’
 
est
nature
in utroqueutraque
 
8      quin id erat curae, quo pacto cuncta tenerem
‘quin id erat curae, quo pacto cuncta tenerem
‘quin id erat curae, quo pacto cuncta tenerem
‘quin id erat curae, quo pacto cuncta tenerem
 
quid
erit
cuncti
tenorem
 
9      utpote res tenuis, tenui sermone peractas.’
utpote res tenuis, tenui sermone peractas.’
utpote res tenuis, tenui sermone peractas.’
utpote res tenuis, tenui sermone peractas.’
utpote res tenuis, tenui sermone peractas.’
 
ut poteresut poterisutpute
res
tenues
tenui et sermone
peractis
 
10      ede hominis nomen, simul et, romanus an hospes.’
‘ede hominis nomen, simul et, romanus an hospes.’
 
aedeetde
et
 
11      ipsa memor praecepta canam, celabitur auctor.
‘ipsa memor praecepta canam, celabitur auctor.
 
ipse
celabrabiturcelebrabiturcelibitur
 
12      longa quibus facies ovis erit, illa memento,
 
erat
 
13      ut suci melioris et ut magis alba rotundis,
ut suci melioris et ut magis alba rotundis,
ut suci melioris et ut magis alba rotundis,
 
et
meloris
almaalta
 
14      ponere: namque marem cohibent callosa vitellum.  
15      cole suburbano qui siccis crevit in agris
cole suburbano qui siccis crevit in agris
 
caulecolle
herbis
 
16      dulcior: inriguo nihil est elutius horto.
dulcior: inriguo nihil est elutius horto.
dulcior: inriguo nihil est elutius horto.
dulcior: inriguo nihil est elutius horto.
 
irriguo
inrigui nihil est elutius horti
elotiuselucius
inhortoorto
 
17      si vespertinus subito te oppresserit hospes,
 
ortus
 
18      ne gallina malum responset dura palato,
ne gallina malum responset dura palato,
ne gallina malum responset dura palato,
 
molli gallina resistat
gillina
respondaresponderespondetresponsat
 
19      doctus eris vivam musto mersare falerno:
 
mixtomulso
 
20      hoc teneram faciet. pratensibus optima fungis
hoc teneram faciet. pratensibus optima fungis
hoc teneram faciet. pratensibus optima fungis
hoc teneram faciet. pratensibus optima fungis
 
hic
fatiet
protensibus
obtima
 
21      natura est; aliis male creditur. ille salubris
 
salubres
 
22      aestates peraget, qui nigris prandia moris aestatisperagit
 
23      finiet, ante gravem quae legerit arbore solem.  
24      aufidius forti miscebat mella falerno:  
25      mendose, quoniam vacuis conmittere venis  
26      nil nisi lene decet: leni praecordia mulso
nil nisi lene decet: leni praecordia mulso
 
pleni
viso
 
27      prolueris melius. si dura morabitur alvus,
 
alvos
 
28      mitulus et viles pellent obstantia conchae
mitulus et viles pellent obstantia conchae
mitulus et viles pellent obstantia conchae
mitulus et viles pellent obstantia conchae
 
mittulusmugilismutilusmytilus
pelluntpollent
opstantia
conche
 
29      et lapathi brevis herba, sed albo non sine coo.
et lapathi brevis herba, sed albo non sine coo.
et lapathi brevis herba, sed albo non sine coo.
et lapathi brevis herba, sed albo non sine coo.
 
brevis
set
albe
chiochoo
 
30      lubrica nascentes inplent conchylia lunae;
lubrica nascentes inplent conchylia lunae;
lubrica nascentes inplent conchylia lunae;
 
complentimplent
conchilia
lunam
 
31      sed non omne mare est generosae fertile testae:
sed non omne mare est generosae fertile testae:
 
set
terteteste
 
32      murice baiano melior lucrina peloris,
murice baiano melior lucrina peloris,
 
palato
lucrana
 
33      ostrea circeis, miseno oriuntur echini,
 
echinniochini
 
34      pectinibus patulis iactat se molle tarentum.
pectinibus patulis iactat se molle tarentum.
pectinibus patulis iactat se molle tarentum.
 
iactabat
mole
turentum
 
35      nec sibi cenarum quivis temere arroget artem,
nec sibi cenarum quivis temere arroget artem,
nec sibi cenarum quivis temere arroget artem,
nec sibi cenarum quivis temere arroget artem,
nec sibi cenarum quivis temere arroget artem,
 
haecne
caenarum
quamvisqui visquisquam
argog&
arcem
 
36      non prius exacta tenui ratione saporum.
 
ninisi
 
37      nec satis est cara piscis averrere mensa
nec satis est cara piscis averrere mensa
 
pisces
auferrereavellereavertere
 
38      ignarum, quibus est ius aptius et quibus assis
 
vis
 
39      languidus in cubitum iam se conviva reponet.
 
reponat
 
40      umber et iligna nutritus glande rotundas
umber et iligna nutritus glande rotundas
 
ut
rotundus
 
41      curvat aper lances carnem vitantis inertem;
curvat aper lances carnem vitantis inertem;
curvat aper lances carnem vitantis inertem;
 
curvet
carmen
vicantisvitantes
 
42      nam laurens malus est, ulvis et harundine pinguis.
nam laurens malus est, ulvis et harundine pinguis.
 
laures
arundine
 
43      vinea submittit capreas non semper edulis.
vinea submittit capreas non semper edulis.
vinea submittit capreas non semper edulis.
vinea submittit capreas non semper edulis.
 
venea
consumitsummittatsummittit
caprelas
edulesedullis
 
44      fecundae leporis sapiens sectabitur armos.
 
faecundifecundifoecundæfoecundi
 
45      piscibus atque avibus quae natura et foret aetas,
piscibus atque avibus quae natura et foret aetas,
piscibus atque avibus quae natura et foret aetas,
 
pavis
ac
afferat atque ars
 
46      ante meum nulli patuit quaesita palatum.
ante meum nulli patuit quaesita palatum.
ante meum nulli patuit quaesita palatum.
ante meum nulli patuit quaesita palatum.
ante meum nulli patuit quaesita palatum.
 
mecum
patuit nulli
latuit
quesita
palato
 
47      sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit.
sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit.
sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit.
sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit.
 
tamtum
tantum
crustola
promunt
 
48      nequaquam satis in re una consumere curam,
nequaquam satis in re una consumere curam,
nequaquam satis in re una consumere curam,
nequaquam satis in re una consumere curam,
 
licet
satis est in re unasatis in re una est
est satis in re una consumere curamsatis in re una consumere curam estsatist est in rem unam insumere curam
curamst
 
49      ut siquis solum hoc, mala ne sint vina, laboret,
 
nescit
 
50      quali perfundat piscis securus olivo.
quali perfundat piscis securus olivo.
quali perfundat piscis securus olivo.
 
profundatquale
pisces
securis
 
51      massica si caelo suppones vina sereno,
massica si caelo suppones vina sereno,
massica si caelo suppones vina sereno,
 
suppones si caelo
celo
subponassubpones
 
52      nocturna siquid crassi est tenuabitur aura
nocturna siquid crassi est tenuabitur aura
 
nocturno
aula
 
53      et decedet odor nervis inimicus; at illa  
54      integrum perdunt lino vitiata saporem.
integrum perdunt lino vitiata saporem.
 
interdum
sapore
 
55      surrentina vafer qui miscet faece falerna
surrentina vafer qui miscet faece falerna
 
fece
valerna
 
56      vina, columbino limum bene colligit ovo,
 
limumumlinumvinum
 
57      quatenus ima petit volvens aliena vitellus.
quatenus ima petit volvens aliena vitellus.
 
quiatinus
petatpetunt
 
58      tostis marcentem squillis recreabis et afra
 
squilis
 
59      potorem coclea; nam lactuca innatat acri
potorem coclea; nam lactuca innatat acri
potorem coclea; nam lactuca innatat acri
potorem coclea; nam lactuca innatat acri
 
cochlea
l&tuca
innata
acrisagri
 
60      post vinum stomacho; perna magis et magis hillis
post vinum stomacho; perna magis et magis hillis
 
ac
hillahillusillis
 
61      flagitat inmorsus refici, quin omnia malit
flagitat inmorsus refici, quin omnia malit
 
admorsusimmersusimmorsisimmorsusin morsusinmorsisis morsus
mallitmavoltmavult
 
62      quaecumque inmundis fervent allata popinis.
quaecumque inmundis fervent allata popinis.
quaecumque inmundis fervent allata popinis.
 
immundisin mundis
fervunt
ablataadipataalataalbata
 
63      est operae pretium duplicis pernoscere iuris
est operae pretium duplicis pernoscere iuris
 
opere
precium
 
64      naturam. simplex e dulci constat olivo,
naturam. simplex e dulci constat olivo,
 
edulcieduliet dulci
stat
 
65      quod pingui miscere mero muriaque decebit
quod pingui miscere mero muriaque decebit
quod pingui miscere mero muriaque decebit
 
at pinquiquinquenni
misceri
moriaquemurcaquemurtaque
 
66      non alia quam qua byzantia putuit orca.
non alia quam qua byzantia putuit orca.
non alia quam qua byzantia putuit orca.
 
quae byzantiaqui byzantia
bizanciabizantiabrantiabriantia
puduitputruitpuvit
 
67      hoc ubi confusum sectis inferbuit herbis
 
sictis
 
68      corycioque croco sparsum stetit, insuper addes
corycioque croco sparsum stetit, insuper addes
 
coricioquecoritioquecorricioquecorytioque
addens
 
69      pressa venafranae quod baca remisit olivae.
pressa venafranae quod baca remisit olivae.
 
vænafranaevena franaae
bacha
 
70      picenis cedunt pomis tiburtia suco:
 
picaenis
 
71      nam facie praestant, venucula convenit ollis;
nam facie praestant, venucula convenit ollis;
nam facie praestant, venucula convenit ollis;
nam facie praestant, venucula convenit ollis;
 
ne
prestant
veniculavennucalavennuculavenunculavenuuncula
illis
 
72      rectius albanam fumo duraveris uvam.  
73      hanc ego cum malis, ego faecem primus et allec,
hanc ego cum malis, ego faecem primus et allec,
hanc ego cum malis, ego faecem primus et allec,
hanc ego cum malis, ego faecem primus et allec,
 
hanc ergo
et allec primus faecem
factkemfecem
alechallec
 
74      primus et invenior piper album cum sale nigro
 
inveniinveniarinvenitinventor
 
75      incretum puris circumposuisse catillis.
 
circum posuisse
 
76      inmane est vitium dare milia terna macello
inmane est vitium dare milia terna macello
inmane est vitium dare milia terna macello
 
immane vitiumimmaneat vitiumin mare convitiuminmanest vitium
est
millia
 
77      angustoque vagos piscis urgere catino.
angustoque vagos piscis urgere catino.
 
pisces
urguere
 
78      magna movet stomacho fastidia, seu puer unctis
magna movet stomacho fastidia, seu puer unctis
magna movet stomacho fastidia, seu puer unctis
 
magno
movent
stomachum
 
79      tractavit calicem manibus, dum furta ligurrit,
 
crustafrustafulta
 
80      sive gravis veteri creterrae limus adhaesit.
sive gravis veteri creterrae limus adhaesit.
 
craeterraecrateraecraterecreterre
adhesit
 
81      vilibus in scopis, in mappis, in scobe quantus
vilibus in scopis, in mappis, in scobe quantus
 
mattis
scope
 
82      consistit sumptus? neglectis flagitium ingens. consistatneglectus
 
83      ten lapides varios lutulenta radere palma
ten lapides varios lutulenta radere palma
ten lapides varios lutulenta radere palma
ten lapides varios lutulenta radere palma
ten lapides varios lutulenta radere palma
 
te en
lapidislapidos
parios
luculentaluitilenta
planta
 
84      et tyrias dare circum inlota toralia vestis,
et tyrias dare circum inlota toralia vestis,
 
ilittaillotainluta
vestes
 
85      oblitum, quanto curam sumptumque minorem
 
sumptoquesumptuque
 
86      haec habeant, tanto reprehendi iustius illis,
 
reprendi
 
87      quae nisi divitibus nequeunt contingere mensis?’
quae nisi divitibus nequeunt contingere mensis?’
quae nisi divitibus nequeunt contingere mensis?’
 
inque
nequeant
consistere
 
88      ‘docte cati, per amicitiam divosque rogatus
 
amiciñiamamiticiamimititiam
 
89      ducere me auditum, perges quocumque, memento.  
90      nam quamvis memori referas mihi pectore cuncta,
nam quamvis memori referas mihi pectore cuncta,
nam quamvis memori referas mihi pectore cuncta,
nam quamvis memori referas mihi pectore cuncta,
 
nonnum
quamquamquam
referas memori
pectoræ
 
91      non tamen interpres tantundem iuveris. adde
non tamen interpres tantundem iuveris. adde
non tamen interpres tantundem iuveris. adde
 
nam
tantumdem
iveris
 
92      voltum habitumque hominis, quem tu vidisse beatus
 
voltuvultum
 
93      non magni pendis, quia contigit; at mihi cura
non magni pendis, quia contigit; at mihi cura
 
nomagni
curam
 
94      non mediocris inest, fontis ut adire remotos
non mediocris inest, fontis ut adire remotos
non mediocris inest, fontis ut adire remotos
non mediocris inest, fontis ut adire remotos
 
enest
fontes
audire
romotos
 
95      atque haurire queam vitae praecepta beatae.’
atque haurire queam vitae praecepta beatae.’
 
quam
vite
 

TESTIMONIA


Ln. 1. ‘unde — Catius?’ Prisc. XV 5, 30

Ln. 2 sq. ‘in usus istorum licet et Catio ‘ponere — Platona’’ Ioannes Saresber. policr. VJII 8

Ln. 4. cf ecbasis captivi 126: ‘peccatum fateor, iuvenilis me gravat error’

Ln. 12—14. cf. Plin. nat. hist. X 145: ‘quae oblonga sint ova gratioris saporis putat Horatius Flaccus. feminam edunt quae rotundiora gignuntur, reliqua marem’

Ln. 14. ‘marem — vitellum’ gloss. Mai class. auct. VIII 597

Ln. 16. ‘irriguo — horto’ gloss. Mai class. auct. VIII 302

Ln. 17. cf vita Benedicti abb. Clusensis cap. 6 [Pertz XIIII = XII 202]: ‘sed, siquis ad eos vespertinus hospes advenerit, aut discedit ad crastinum, aut, ut multum, forte moratur per biduum’

Ln. 25—26. cf. ecbasis captivi 990: ‘nil nisi lene decet vacuis committere venis’

Ln. 28. cf Seren. Sammon. vv. 533 sq.: ‘quodque satis melius verbis dicemus Horati, mitulus (Mytilus Med.) et viles pellent (pellunt Tur.) obstantia conchae’

Ln. 29. ‘Coos est insula, unde Horatius dicit Coum vinum’ schol. Lucan. VIII 247

Ln. 33. Servius ad georg. I 207 grammaticus de dubiis nominibus p. 678 K

Ln. 34. gloss. Mai class. auct. VIII 436 ‘et molle Tarentum’

Ln. 34. Macrob. saturn. II 14

Ln. 37. ecbasis captivi 627

Ln. 39. ecbasis captivi 540

Ln. 43. schol. Ã (non Acr.) ad epod. 2, 34

Ln. 44. Donat. ad Terent. eun. III 1, 36

Ln. 48. cf ecbasis captivi 44: ‘una re quemcumque suam consumere curam’

Ln. 55. schol. Pers. 3, 93

Ln. 57. Porph. ad serm II 4, 14 ‘volvens aliena vitellus’

Ln. 57. gloss. Mai class. auct. VIII 597

Ln. 59—60. cf. Plin. nat. hist. XXIII 38: ‘stomacho innatat’

Ln. 60. ‘perna — hillis’ gloss. Mai class. auct. VIII 274

Ln. 61. ‘flagitat inmorsus refici’ gloss. Mai class. auct. VIII 338

Ln. 62. ecbasis captivi 142

Ln. 73—74. ‘ego primus faecem et (face nec cod.) allec miscui’ Nonius p. 120

Ln. 78—80. ecbasis captivi 1019—1021

Ln. 79. gloss. Mai class. auct. VIII 318

Ln. 81—82. ‘unde Horatius in sermonibus: in scope quantus consistit sumptus; et haec scopa, ae. i. illud unde domus mundator; unde idem in eodem libro: vilibus in scopis, in mappis’ gloss. Mai class. auct. VIII 535

Ln. 87. ecbasis captivi 143

Ln. 90. Prisc. VII 16, 78

Ln. 92 sq. cf ecbasis captivi it. 1130: ‘non magni pendis habitum vultumque potentis’

Ad graece scripta legenda typus graecus extrahe


GAI M. SEVER • MMDCCLX • MMDCCLXVII