Q. HORATIUS FLACCUS • OPERA ET COMMENTARII
CARM. ICARM. IICARM. IIICARM. IVCARM. SAEC.EP.SERM. ISERM. IIEPIST. IEPIST. IIA. P.

varia lectio et testimonia


opus et commentarii • varialectio et testimonia • prosodia et metra
1      ‘sunt quibus in satura videar nimis acer et ultra
‘sunt quibus in satura videar nimis acer et ultra
‘sunt quibus in satura videar nimis acer et ultra
‘sunt quibus in satura videar nimis acer et ultra
 
satirasatyra
nimis videar
videor
videor
 
2      legem tendere opus; sine nervis altera quidquid
legem tendere opus; sine nervis altera quidquid
 
intenderetenere
quicquidquitquid
 
3      conposui pars esse putat similisque meorum
conposui pars esse putat similisque meorum
 
composuicum posui
similesque
 
4      mille die versus deduci posse. trebati,
mille die versus deduci posse. trebati,
 
dies
diduci
 
5      quid faciam? praescribe.’ ‘quiescas.’ ‘ne faciam, inquis,
quid faciam? praescribe.’ ‘quiescas.’ ‘ne faciam, inquis,
quid faciam? praescribe.’ ‘quiescas.’ ‘ne faciam, inquis,
quid faciam? praescribe.’ ‘quiescas.’ ‘ne faciam, inquis,
 
quid fatiam
prescribe
quiescam
inquid
 
6      omnino versus? aio. peream male, si non
omnino versus? aio. peream male, si non
 
ago
nan
 
7      optimum erat; verum nequeo dormire. ter uncti
optimum erat; verum nequeo dormire. ter uncti
 
obtimum
iter
 
8      transnanto tiberim, somno quibus est opus alto,
 
trans nantotrasnanto
 
9      inriguumque mero sub noctem corpus habento.
 
irriguumque
 
10      aut si tantus amor scribendi te rapit, aude
 
capit
 
11      caesaris invicti res dicere, multa laborum
 
cesaris
 
12      praemia laturus.’ ‘cupidum, pater optime, vires
praemia laturus.’ ‘cupidum, pater optime, vires
 
premia
obtime
 
13      deficiunt; neque enim quivis horrentia pilis  
14      agmina nec fracta pereuntis cuspide gallos
agmina nec fracta pereuntis cuspide gallos
 
ne
pereuntes
 
15      aut labentis equo describit volnera parthi.’
aut labentis equo describit volnera parthi.’
aut labentis equo describit volnera parthi.’
 
labentes
describatdescripsit
vulnenavulneravuulnera
 
16      attamen et iustum poteras et scribere fortem,
 
at tamen
 
17      scipiadam ut sapiens lucilius.’ ‘haud mihi dero,
scipiadam ut sapiens lucilius.’ ‘haud mihi dero,
scipiadam ut sapiens lucilius.’ ‘haud mihi dero,
 
scipiadem
audauthaut
deero
 
18      cum res ipsa feret: nisi dextro tempore flacci
cum res ipsa feret: nisi dextro tempore flacci
cum res ipsa feret: nisi dextro tempore flacci
cum res ipsa feret: nisi dextro tempore flacci
cum res ipsa feret: nisi dextro tempore flacci
cum res ipsa feret: nisi dextro tempore flacci
 
dumquum
res
ista
feratfertferunt
aut
deerodero
 
19      verba per attentam non ibunt caesaris aurem:
verba per attentam non ibunt caesaris aurem:
verba per attentam non ibunt caesaris aurem:
 
parat tentam
attantam
cesaris
 
20      cui male si palpere, recalcitrat undique tutus.’
cui male si palpere, recalcitrat undique tutus.’
cui male si palpere, recalcitrat undique tutus.’
 
equus palpare recalcitrat
palberepalpare
recalcitret
 
21      ‘quanto rectius hoc quam tristi laedere versu
‘quanto rectius hoc quam tristi laedere versu
 
hic
ledere
 
22      pantolabum scurram nomentanumque nepotem,
pantolabum scurram nomentanumque nepotem,
pantolabum scurram nomentanumque nepotem,
pantolabum scurram nomentanumque nepotem,
 
panto labumpantobabum
scurritem
nomentanumve
nopotempoetam
 
23      cum sibi quisque timet, quamquam est intactus, et odit.’
 
quem
 
24      ‘quid faciam? saltat milonius, ut semel icto
‘quid faciam? saltat milonius, ut semel icto
‘quid faciam? saltat milonius, ut semel icto
 
millonius
simul
uncto
 
25      accessit fervor capiti numerusque lucernis;
 
nomerusquenumerisque
 
26      castor gaudet equis, ovo prognatus eodem  
27      pugnis; quot capitum vivunt, totidem studiorum
 
quod
 
28      milia: me pedibus delectat claudere verba
 
verbum
 
29      lucili ritu, nostrum melioris utroque.
lucili ritu, nostrum melioris utroque.
 
lucilii
ritum
 
30      ille velut fidis arcana sodalibus olim
ille velut fidis arcana sodalibus olim
 
velud
archanaqui arcana
 
31      credebat libris neque, si male cesserat, usquam
credebat libris neque, si male cesserat, usquam
credebat libris neque, si male cesserat, usquam
 
nec si male res eratneque si male gesserat
gesserat
umquamunquam
 
32      decurrens alio neque, si bene; quo fit ut omnis
 
quod
 
33      votiva pateat veluti descripta tabella  
34      vita senis. sequor hunc, lucanus an apulus anceps;
 
apolusappulus
 
35      nam venusinus arat finem sub utrumque colonus,
 
finem
 
36      missus ad hoc pulsis, vetus est ut fama, sabellis,
missus ad hoc pulsis, vetus est ut fama, sabellis,
 
massus
et
 
37      quo ne per vacuum romano incurreret hostis,
quo ne per vacuum romano incurreret hostis,
quo ne per vacuum romano incurreret hostis,
quo ne per vacuum romano incurreret hostis,
 
‘quo?’
quo ne
ne quo
vactium
 
38      sive quod apula gens seu quod lucania bellum
sive quod apula gens seu quod lucania bellum
sive quod apula gens seu quod lucania bellum
sive quod apula gens seu quod lucania bellum
 
quid
appula
seu quot
belli
 
39      incuteret violenta. sed hic stilus haud petet ultro
incuteret violenta. sed hic stilus haud petet ultro
incuteret violenta. sed hic stilus haud petet ultro
incuteret violenta. sed hic stilus haud petet ultro
 
incuter&
setsi
authauhautut
petitpito
 
40      quemquam animantem et me veluti custodiet ensis  
41      vagina tectus: quem cur destringere coner
 
distringere
 
42      tutus ab infestis latronibus? o pater et rex  
43      iuppiter, ut pereat positum robigine telum
iuppiter, ut pereat positum robigine telum
iuppiter, ut pereat positum robigine telum
iuppiter, ut pereat positum robigine telum
 
iupiter
potius
rubigine
collumferrumtaelum
 
44      nec quisquam noceat cupido mihi pacis! at ille,
nec quisquam noceat cupido mihi pacis! at ille,
 
paucis
illi
 
45      qui me conmorit – melius non tangere, clamo –
 
commorit
 
46      flebit et insignis tota cantabitur urbe.
flebit et insignis tota cantabitur urbe.
 
flevit
nota
 
47      cervius iratus leges minitatur et urnam,
cervius iratus leges minitatur et urnam,
 
servius
imitaturminatur
 
48      canidia albuci, quibus est inimica, venenum,
canidia albuci, quibus est inimica, venenum,
canidia albuci, quibus est inimica, venenum,
 
canidiam
albutialbutius
est
 
49      grande malum turius, siquid se iudice certes.
grande malum turius, siquid se iudice certes.
 
furiustoriusturias
quid se iudice certesquid se iudice certetquid sibi iudice certesquis se iudice certesquis se iudice certet
 
50      ut quo quisque valet suspectos terreat utque
ut quo quisque valet suspectos terreat utque
 
et
valeat
 
51      imperet hoc natura potens, sic collige mecum:
 
metum
 
52      dente lupus, cornu taurus petit: unde nisi intus
 
curnu
 
53      monstratum? scaevae vivacem crede nepoti
monstratum? scaevae vivacem crede nepoti
monstratum? scaevae vivacem crede nepoti
 
monstratam
scaevescevae
credere
 
54      matrem: nil faciet sceleris pia dextera – mirum,
matrem: nil faciet sceleris pia dextera – mirum,
matrem: nil faciet sceleris pia dextera – mirum,
 
nilnil
faceretfaciat
mirum estmirum nimirum simirum, quinmirum: atnimirumverum
 
55      ut neque calce lupus quemquam neque dente petit bos –
ut neque calce lupus quemquam neque dente petit bos –
ut neque calce lupus quemquam neque dente petit bos –
ut neque calce lupus quemquam neque dente petit bos –
 
ne calce
quenquam
ne dente
petat
 
56      sed mala tollet anum vitiato melle cicuta.
sed mala tollet anum vitiato melle cicuta.
sed mala tollet anum vitiato melle cicuta.
sed mala tollet anum vitiato melle cicuta.
 
set
male
tellettoll&tollit
viciato
 
57      ne longum faciam: seu me tranquilla senectus
 
neu
 
58      exspectat seu mors atris circumvolat alis,
exspectat seu mors atris circumvolat alis,
exspectat seu mors atris circumvolat alis,
 
expectatexpectet
mors iamsors
circum volat
 
59      dives, inops, romae, seu fors ita iusserit, exsul,
dives, inops, romae, seu fors ita iusserit, exsul,
dives, inops, romae, seu fors ita iusserit, exsul,
 
rome
luserit
exul
 
60      quisquis erit vitae scribam color.’ ‘o puer, ut sis
quisquis erit vitae scribam color.’ ‘o puer, ut sis
 
erat
vite
 
61      vitalis metuo et maiorum nequis amicus
vitalis metuo et maiorum nequis amicus
 
et
maiorem
 
62      frigore te feriat.’ ‘quid? cum est lucilius ausus
frigore te feriat.’ ‘quid? cum est lucilius ausus
 
frigora
est
 
63      primus in hunc operis conponere carmina morem
primus in hunc operis conponere carmina morem
primus in hunc operis conponere carmina morem
 
huc
hanc operis conponere carmina formam
componere
 
64      detrahere et pellem, nitidus qua quisque per ora
detrahere et pellem, nitidus qua quisque per ora
 
morem
quia
 
65      cederet, introrsum turpis: num laelius aut qui
cederet, introrsum turpis: num laelius aut qui
cederet, introrsum turpis: num laelius aut qui
cederet, introrsum turpis: num laelius aut qui
 
incederetcaederetin cederet
intorsumintrorsus
lelius
et
 
66      duxit ab oppressa meritum karthagine nomen
duxit ab oppressa meritum karthagine nomen
 
opressa
cartaginecarthaginechartaginekartagine
 
67      ingenio offensi aut laeso doluere metello
ingenio offensi aut laeso doluere metello
ingenio offensi aut laeso doluere metello
 
lapsoleso
deluere
metællo
 
68      famosisque lupo cooperto versibus? atqui
famosisque lupo cooperto versibus? atqui
famosisque lupo cooperto versibus? atqui
 
famosisve
coopertiscoopertoscoperto
&quiatque
 
69      primores populi arripuit populumque tributim,
primores populi arripuit populumque tributim,
 
populisque
tributum
 
70      scilicet uni aequos virtuti atque eius amicis.
 
aequusaequisequus
 
71      quin ubi se a volgo et scaena in secreta remorant
quin ubi se a volgo et scaena in secreta remorant
 
vulgo
scena
 
72      virtus scipiadae et mitis sapientia laeli,
virtus scipiadae et mitis sapientia laeli,
 
scipaidae
laeliilaellilaedilelilelii
 
73      nugari cum illo et discincti ludere, donec
 
distincti
 
74      decoqueretur holus, soliti. quidquid sum ego, quamvis
decoqueretur holus, soliti. quidquid sum ego, quamvis
decoqueretur holus, soliti. quidquid sum ego, quamvis
decoqueretur holus, soliti. quidquid sum ego, quamvis
 
decoqueriturdequoqueretdequoqueretur
olus
quicquid
quam visquavis
 
75      infra lucili censum ingeniumque, tamen me
 
lucilii
 
76      cum magnis vixisse invita fatebitur usque  
77      invidia et fragili quaerens inlidere dentem
invidia et fragili quaerens inlidere dentem
 
querens
illidere
 
78      offendet solido – nisi quid tu, docte trebati,
offendet solido – nisi quid tu, docte trebati,
offendet solido – nisi quid tu, docte trebati,
 
offendisoffendit
solito
trabati
 
79      dissentis.’ ‘equidem nihil hinc diffindere possum.
dissentis.’ ‘equidem nihil hinc diffindere possum.
dissentis.’ ‘equidem nihil hinc diffindere possum.
 
nichilnil
hichis
deffingediffiderediffingerediffunderedifingere
 
80      sed tamen ut monitus caveas, ne forte negoti
sed tamen ut monitus caveas, ne forte negoti
 
set
negocinegotii
 
81      incutiat tibi quid sanctarum inscitia legum:
 
incitiat
 
82      si mala condiderit in quem quis carmina, ius est
 
condederit
 
83      iudiciumque.’ ‘esto, siquis mala; sed bona siquis
 
iuditiumque
 
84      iudice condiderit laudatus caesare? siquis
iudice condiderit laudatus caesare? siquis
 
laudatur
cesare
 
85      opprobriis dignum latraverit, integer ipse?’
opprobriis dignum latraverit, integer ipse?’
opprobriis dignum latraverit, integer ipse?’
 
obprobriisopprobrium
laceraverit
ipsae
 
86      ‘solventur risu tabulae, tu missus abibis.’
 
rabulaesubsellia
 

TESTIMONIA


Ln. 1—2. ‘sunt — opus’ Porph. et Acr. ad serm. I 1, 1

Ln. 7—8. ‘ter — alto’ Ioannes Saresber. policr. I 8

Ln. 16. schol. Pers. 5, 4

Ln. 16—17. ‘et scribere — Lucilius’ Prisc. VII 2, 4

Ln. 26. schol. Statii Theb. VI 329

Ln. 27—28. ‘quot — milia’ schol. Pers. 5, 52

Ln. 29. Porph. vita Horati

Ln. 35. Porph. vita Horat.

Ln. 42—43. ‘o — rubigine ferrum’ Prisc. XV 6, 36

Ln. 44 sq. cf ecb. captivi 663—666: ‘nec quisquam noceat cupido mihi pacis, et ultra de grege conventis non sit, qui calcitret ullus, qui te commovit, melius non tangere scibit’

Ln. 44—46. ‘at — flebit’ Prisc. XVII 1, 5

Ln. 45—46. ‘qui — flebit’ Prisc. X 3, 16

Ln. 54. cf ecb. captivi 530: ‘verum nil sceleris faciat pia dextera regis’

Ln. 55. cf ecb. capt. 365: ‘nam neque calce lupus neque quemquam dente petit bos’

Ln. 69. gloss. Mai class. auct. VIII 579

Ln. 82—83. ‘ei — iudiciumque’ Apollinar. Sidon. epist. 11

Ln. 82. Ioann. Saresber. policr. VII 24

Ad graece scripta legenda typus graecus extrahe


GAI M. SEVER • MMDCCLX • MMDCCLXVII