Q. HORATIUS FLACCUS • OPERA ET COMMENTARII
CARM. ICARM. IICARM. IIICARM. IVCARM. SAEC.EP.SERM. ISERM. IIEPIST. IEPIST. IIA. P.

varia lectio et testimonia


opus et commentarii • varialectio et testimonia • prosodia et metra
1      altera iam teritur bellis civilibus aetas,  
2       suis et ipsa roma viribus ruit.
 
perit
 
3      quam neque finitimi valuerunt perdere marsi,  
4       minacis, aut etrusca porsenae manus,
minacis, aut etrusca porsenae manus,
minacis, aut etrusca porsenae manus,
minacis, aut etrusca porsenae manus,
 
audet rusca
aud
erusca
porsennaeporsenne
 
5      aemula nec virtus capuae, nec spartacus acer,
aemula nec virtus capuae, nec spartacus acer,
aemula nec virtus capuae, nec spartacus acer,
 
emula
capue
spartacacer
 
6       novisque rebus infidelis allobrox,
novisque rebus infidelis allobrox,
 
novisve
albabroxallabrox
 
7      nec fera caerulea domuit germania pube,
nec fera caerulea domuit germania pube,
 
ne
cerulea
 
8       parentibusque abominatus hannibal –
parentibusque abominatus hannibal –
 
parentibusve
abhominatusabominanatusabominandus
 
9      inpia perdemus devoti sanguinis aetas,
 
impiaimpii
 
10       ferisque rursus occupabitur solum.
 
rursum
 
11      barbarus heu cineres insistet victor, et urbem
barbarus heu cineres insistet victor, et urbem
 
insistæt
urbes
 
12       eques sonante verberabit ungula,
 
equietqui
 
13      quaeque carent ventis et solibus ossa quirini –
 
queque
 
14       nefas videre! – dissipabit insolens.
nefas videre! – dissipabit insolens.
 
videri
disipabitdissipavit
 
15      forte quid expediat communiter aut melior pars,
forte quid expediat communiter aut melior pars,
 
quod
expediam
 
16       malis carere quaeritis laboribus?
 
queritis
 
17      nulla sit hac potior sententia – phocaeorum
nulla sit hac potior sententia – phocaeorum
nulla sit hac potior sententia – phocaeorum
 
hec
porciorpotius
phoceorum
 
18       velut profugit exsecrata civitas,
velut profugit exsecrata civitas,
velut profugit exsecrata civitas,
 
vel
profuit
execrata
 
19      agros, atque lares patrios, habitandaque fana
 
proprios
 
20       apris reliquit et rapacibus lupis,
 
reliquid
 
21      ire, pedes quocumque ferent, quocumque per undas
 
ferunt
 
22       notus vocabit aut protervos africus.
notus vocabit aut protervos africus.
notus vocabit aut protervos africus.
notus vocabit aut protervos africus.
 
nothus
vocavit
protervus
affricus
 
23      sic placet? an melius quis habet suadere? secunda  
24       ratem occupare quid moramur alite?  
25      sed iuremus in haec: “simul imis saxa renarent
sed iuremus in haec: “simul imis saxa renarent
 
videremus
renarent
 
26       vadis levata, ne redire sit nefas!”  
27      neu conversa domum pigeat dare lintea, quando
 
lintea
 
28       padus matina laverit cacumina,
 
et ante padus
 
29      in mare seu celsus procurrerit appenninus,
in mare seu celsus procurrerit appenninus,
 
decurreritproruperit
apenninus
 
30       novaque monstra iunxerit libidine
 
iuxerit
 
31      mirus amor, iuvet ut tigris subsidere cervis,
mirus amor, iuvet ut tigris subsidere cervis,
mirus amor, iuvet ut tigris subsidere cervis,
 
iubet
ut
tigrestygres
 
32       adulteretur et columba miluo,
 
corumba
 
33      credula nec ravos timeant armenta leones,
 
flavosfulvosraussaevossevos
 
34       ametque salsa levis hircus aequora.
 
hyrcus
 
35      haec, et quae poterunt reditus abscindere dulcis,
haec, et quae poterunt reditus abscindere dulcis,
haec, et quae poterunt reditus abscindere dulcis,
haec, et quae poterunt reditus abscindere dulcis,
 
hac
que
accendere
dulces
 
36       eamus omnis exsecrata civitas,
eamus omnis exsecrata civitas,
 
omnes
execrata
 
37      aut pars indocili melior grege – mollis et exspes
 
expersexpes
 
38       inominata perpremat cubilia.
inominata perpremat cubilia.
 
innominata
perprimatperprimet
 
39      vos, quibus est virtus, muliebrem tollite luctum,
 
animusluctus
 
40       etrusca praeter et volate litora.
etrusca praeter et volate litora.
 
preter
littora
 
41      nos manet oceanus circumvagus – arva beata
nos manet oceanus circumvagus – arva beata
 
occeanus
circumvagus arva beata;circumvagus: arva beata
circum vagus
 
42       petamus, arva divites et insulas,
 
et insulas divites
 
43      reddit ubi cererem tellus inarata quotannis,  
44       et inputata floret usque vinea,
 
imputatainoptata
 
45      germinat et numquam fallentis termes olivae,  
46       suamque pulla ficus ornat arborem,  
47      mella cava manant ex ilice, montibus altis  
48       levis crepante lympha desilit pede,
levis crepante lympha desilit pede,
levis crepante lympha desilit pede,
 
sonante
limphanympha
dissilit
 
49      illic iniussae veniunt ad mulctra capellae,
 
multra
 
50       refertque tenta grex amicus ubera,  
51      nec vespertinus circumgemit ursus ovile,
 
oliveovili
 
52       nec intumescit alta viperis humus.
 
neque
 
53      pluraque felices mirabimur, ut neque largis
 
pecoripoccori
austri
 
54       aquosus eurus arva radat imbribus,
aquosus eurus arva radat imbribus,
 
estuosa
impotentia
 
55      pinguia nec siccis urantur semina glaebis,  
56       utrumque rege temperante caelitum,
utrumque rege temperante caelitum,
utrumque rege temperante caelitum,
 
heurus
radit
ymbribus
 
57      nulla nocent pecori contagia, nullius astri
 
glebis
 
58       gregem aestuosa torret inpotentia,
 
imperantetemperante
celitum
 
59      non huc argoo contendit remige pinus,
non huc argoo contendit remige pinus,
non huc argoo contendit remige pinus,
 
noc huc argo
hoc
argivoargo
 
60       neque inpudica colchis intulit pedem,
neque inpudica colchis intulit pedem,
 
impudica
cholchis
 
61      non huc sidonii torserunt cornua nautae,
 
noc
 
62       laboriosa nec cohors ulixei.
 
choors
 
63      iuppiter illa piae secrevit litora genti,
iuppiter illa piae secrevit litora genti,
iuppiter illa piae secrevit litora genti,
 
iupiter
sæcrevitsacravit
littora
 
64       ut inquinavit aere tempus aureum –  
65      aere, dehinc ferro duravit saecula, quorum
aere, dehinc ferro duravit saecula, quorum
aere, dehinc ferro duravit saecula, quorum
 
aerea
secula
quo nunc
 
66       piis secunda, vate me, datur fuga.  

TESTIMONIA


Ln. 1 sq. Fortunat. 2706

Ln. 1 praem. ‘ode XVI’ Victorin. de metr. Hor. 2620

Ln. 1. ‘epodos Horatii, in quibus ... altera — ruit’ Diomed. 485

Ln. 1 praem. ‘sexta decima ode’ Diomed. 529

Ln. 2. cf Propert. III 11, 60: frangitur ipsa suis Roma superba bonis’

Ln. 5. cf Symmach. epist. X 32: ‘et virtus aemula alitur exemplo honoris alienti’

Ln. 11 sq. cf Ovid. ex P. I 2, 112: ‘Ristonii cineres ungula pulset equi’

Ln. 18. cf Gerberti epist. 80 (historiae Francorum scriptores tom. II p. 807 ed. du Chesne): ‘quod remedium morbis tuis invenimus, Virdunensium execrata civites?’

Ln. 28. Servius ad. Aen. XI 403

Ln. 47 sq. Terentian. 2448 sq.

Ln. 49. cf Beda anthol. Lat. Mey. 391, 50: ‘uberibus plenis veniantque ad mulctra capellae’

Ln. 52. cf Senec. Herc. fur. 936: ‘nulla nocituro gravis succo tumescat herba’

Ad graece scripta legenda typus graecus extrahe


GAI M. SEVER • MMDCCLX • MMDCCLXVII